Die hersiene weergawe van die verhaal het al heelwat gewen aan inkorting – die oordadige beskrywings van die eerste weergawe is weggesnoei, onnodige inligting is weggelaat en die objektiviserende verwysing na “werfhulpe” is vervang met meer spesifieke naamgewing (hoewel die beskrywing van Ntombi op die laaste bladsy iets weg het van ‘n clichématige eksotisering).
‘n Interessante byvoeging in die verhaal is ‘n verwysing na die Amerikaanse president John F. Kennedy en die Kubaanse missielkrisis, die nuusgebeure waarna die mans oor die radio luister na aandete. Met die eerste oogopslag klink dit na ‘n onnodige datering van die verhaal, maar wanneer Marietjie later ook droom van ‘n missiel, word dit duidelik dat hier ‘n skakel gelê word tussen erotika en geweld, en die ooreenkoms tussen die falliese piesangs en die (met ‘n bietjie verbeelding …) falliese missiel verplaaslik (in meer as een sin van die woord) die dreigende internasionale krisis na die plaasomgewing. Deur hierdie eenvoudige verwysing het die verhaal heelwat trefkrag gewen. Ter sprake is nou nie meer net die verband wat tussen erotika en geweld gelê word nie (die suggestie dat Marietjie se oom sy magsposisie misbruik om seksuele gunste/dienste by een van die werkers te kry), maar ook die groter politieke omgewing van die 1960’s wat neerslag vind in die Suid-Afrikaanse plaaswêreld. Die titel se dubbelsinnige verwysing – behalwe na ‘n soort piesang verwys die naam Goldfinger ook na ‘n James Bond-film – sluit nou ook oulik aan by die Koue Oorlog-milieu. Hierdie verwysing na Kennedy kom egter effens as ‘n verrassing, omdat daar tot op daardie oomblik niks in die verhaal is wat dit binne die 1960’s situeer nie. Hierdie tydsgees kan moontlik beter geskets word uit die staanspoor deur klein verwysings wat die tydperk reeds kan verklap.
‘n Verdere interessante wending in hierdie nuwe weergawe van die verhaal is die verwysing in die slotparagraaf na die vertellende karakter se tannie wat met die paksters Zoeloe praat, en die suggestie kort vantevore dat haar oom ook in sy monotone stem vir Ntombi iets “onverstaanbaars” sê (dus waarskynlik ook in Zoeloe). Die feit dat die “onderdrukkers” binne hierdie opset (‘n politieke lesing wat veral genoodsaak word deur die aktivering van die politieke diskoers rondom die Koue Oorlog, maar uiteraard ook deur die gegewe van die boer se seksuele verhouding met sy swart werker) ook in ‘n “inheemse” taal praat, bring iets na vore van die paradoksale aard van die koloniale verhouding. In die postkoloniale literatuurteorie word veel gemaak van die kombinasie van begeerte en onderdrukking, die wedersydse aantrekking én afstoting tussen koloniseerder en gekoloniseerde, wat die koloniale verhouding kenmerk as ‘n ambivalente een wat die kiem van sy eie ondergang in homself huisves. Die nuwe betekenislaag wat in hierdie hersiene weergawe van die verhaal toegevoeg word deur die verwysing na Kennedy, maak so ‘n lesing moontlik, en lig die verhaal na ‘n vlak waar die spesifieke voorbeeld van begeerte en geweld ‘n afskaduwing word van veel groter spanninge in die land en in die wêreld. Dit is ‘n wins vir die verhaal, maar soos hier bo genoem, kan hierdie verwysing beter voorberei word deur die verhaal uit die staanspoor duideliker te plaas binne die 1960’s.
In die vorige kommentaar het ek genoem dat die slot van die verhaal te veel uitspel. Die hersiene slot is nou egter miskien net effens te vaag, en die seksuele spanning tussen die oom en Ntombi kan moontlik met ‘n enkele sin meer beklemtoon word. Dikwels moet ‘n mens maar verskeie weergawes van ‘n slot beproef totdat jy op die regte balans afkom, waar nóg te veel, nóg te min gesê word.
Hierdie weergawe van die verhaal is reeds ‘n groot verbetering. Met effense skaafwerk kan hierdie ‘n sterk verhaal wees.
Klik hier vir algemene wenke
Klik hier vir Kirby van der Merwe se tweede verslag
Klik hier om die verhale te lees
LitNet: 21 Julie 2005
Wil jy reageer op SkryfNet V? Stuur kommentaar na webvoet@litnet.co.za
om die gesprek verder te voer op SêNet, ons interaktiewe meningsruimte.
Klik hier en sluit aan by ons nuusbrieflys vir jou weeklikse dosis
oemf!