Horror uit Zuid-Afrika

Robert Dorsman

Alexander Strachan: Wereld zonder grenzen. Novelle. Uit het Afrikaans vertaald door R. Wolfswinkel (tweetalige uitgave). Uitgeverij In de Knipscheer, Amsterdam. isbn9062655114; 127 blz — E 13,50

Iedere oorlog brengt zijn eigen karakteristieke geschiedschrijving voort. En oorlogen worden verwerkt in de literatuur van een land. Denk aan de Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse. Ook Zuid-Afrika heeft zijn gewapende conflicten gehad. Vooral de voor de Afrikaners traumatisch verlopen Boerenoorlog (1899-1902) heeft een stortvloed aan literatuur opgeleverd. Onlangs nog verscheen in Nederlandse vertaling een bundel documenten onder de titel ‘Boer en Brit’. Maar ook de zogenoemde grensoorlogen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw hebben, zij het betrekkelijk spaarzaam, al dan niet aan de ervaring ontleende lectuur opgeleverd. In die jaren viel het Zuid-Afrikaanse regime, op het toppunt van zijn macht, clandestien buurlanden als Namibië, Angola en Mozambique binnen. Verreweg de meeste soldaten, jonge rekruten zo van de middelbare school geplukt, die in deze oorlog verwikkeld raakten, kwamen er psychisch verminkt uit, blijkt uit recente Zuid-Afrikaanse cijfers.

‘Wereld zonder grenzen’ van Alexander Strachan (1955) is het ultrakorte relaas van een soldaat die huis en haard verlaat en de oorlog wordt ingestuurd. In uiterst sober proza schetst Strachan in zijn debuut de ervaringen van de anonieme jongeman, die is opgegroeid in de macho-omgeving van een Afrikaner boerderij en een commando-opleiding doorloopt. ‘Stil en gevaarlijk’, noemt hij zichzelf als hij op verlof terugkeert naar huis. Eenmaal thuis neemt hij niet deel aan het leven op de boerderij: ‘Mijn wereld was vol … Ik moest me gedragen naar de wereld waarin ze mij geplaatst hadden.’

Dit boekje, dat in het origineel slechts 52 bladzijden, hoeft, kort als het is, niet onder te doen voor Remarques ‘Van het westelijk front geen nieuws’ of wat betreft beklemming voor die prachtnovelle van W.F. Hermans, ‘Uit de mist van het schimmenrijk’. De ontreddering van de oorlog, de volkomen waanzin die mensen verandert in beesten en hen op zichzelf terugwerpt, wordt zonder literaire opsmuk beschreven. Op het omslag wordt ‘Wereld zonder grenzen’ zelfs vergeleken met ‘Heart of Darkness’ van Joseph Conrad en met ‘Apocalypse Now’. En inderdaad, commandant Jock heeft iets van de getormenteerde Kurtz uit boek en film.

boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.