Door en door menselijke verhalen

A.H.M. Scholtz: Afdraai; uitgeverij Meulenhoff; vertaling Riet de Jong-Goossens, 256 blz — f 39,90.

Met zijn debuut Vatmaar (1997) wist A.H.M. Scholtz zijn lezers te boeien, maar zijn langverwachte tweede roman — Afdraai — is jammer genoeg een tegenvaller. Heel erg is dat niet, er zijn wel meer schrijvers geweest die het succes van hun eerste roman niet wisten te prolongeren. Afdraai is opnieuw een vertelling over het wel en wee van gewone Zuid-Afrikanen, maar de grootste tekortkoming van het boek is dat Scholtz erg zijn best heeft gedaan om een echte roman te schrijven. Vatmaar was een erg mooi boek, eigenlijk juist het tegenovergestelde van een roman, meer een verzameling min of meer losse verhalen waarin het leven van de bruinmense, de ‘kleurlingen’ van Zuid-Afrika werd geboekstaafd. Door en door menselijke verhalen waren het, soms met een filosofisch getint einde, soms zelfs gewoon moralistisch. Eigenlijk is wat Scholtz schrijft overlevering, in de trant van — en ik zeg het oneerbiedig — ‘opa vertelt’ en dat is zijn kracht. In Afdraai (‘een kroniek’) draait het verhaal om de boerderij Brinks Pos, en we volgen een aantal generaties bewoners door de zeer traumatiserende Boerenoorlog (rond 1900) en de apartheidsjaren en de daarmee gepaardgaande ontwrichting van de Zuid-Afrikaanse samenleving. Afdraai heeft hetzelfde stramien als Vatmaar: korte hoofdstukjes in een los verband. Maar het plot rammelt, bovendien komen de personages niet tot leven en is het einde te larmoyant voor woorden. Opnieuw blijkt dat het Scholtz niet te doen is om mooischrijverij, dat is aan de vertaling te merken. Hij hanteert een makkelijk register, beschikt niet over een groot vocabulaire, maar weet wel te variëren. En: vertellen zit hem in het bloed. Dat is zijn kracht. Nu maar hopen dat Scholtz (geboren in 1923) de tijd vindt om zich te revancheren.

boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.