|
|
|
|
|
|
Bekendstelling: Daniel HugoJoan HambidgeBy Protea Boekwinkel, Stellenbosch
sorgelose liefde lei maklik maar sodra die liefde instort
Die digter is ’n bedrewe vertaler en ek is van mening dat sy vertalings (eintlik: herdigtings) van Herman de Coninck se Liefde, Miskien (Queillerie, 1996) een van die hoogtepunte in sy oeuvre verteenwoordig. Speels is die digter ook: sy “Persoonlike korrespondensie aan Opperman” (op die maat van Auden se brief aan Lord Byron) uit die bundel Vuurdoring (Haum-Literêr, 1987) is fantasties. So dig hy onder meer oor my: Pas met ’n bundeltjie Hollywood-kitsch Die digter is waarskynlik die mees behendige beoefenaar van die speelse vers en satiriese gedig in Afrikaans, ofskoon daar soms ook ’n melancholiese toonaard opval soos in Die boek Daniel en sy gedigte oor sy ontslape broer. Daniel Hugo, saam met Johann de Lange, Johann Lodewyk Marais, Theunis Engelbrecht, Lucas Malan, en later HJ Pieterse, is digterlike tydgenote. Dan was daar ook groter digters aanwesig soos Krog, Breytenbach en Cloete. Om van Wilma Stockenström en Cussons nie te vergeet nie! Dit is die digterlike genepoel van ons generasie van tagtig. ’n Digter is so goed soos sy/haar tydgenote en waarskynlik het hierdie digtergenerasie so sterk kon praat juis omdat daar woord en wederwoord was. Nie net in die digkuns nie, maar ook in die bloedige bedryf rondom die digkuns. Die belangrikste resensies wat ’n digter ooit ontvang, is van ’n mededigter. Dit is waarskynlik skerper, snerpender en juis tersaakliker. Jou mededigter sien die stoplappe en foute beter raak. Dit is juis hierdie “edge” wat vir die poësie goed was. Voordat alles te maklik geword het en skryfsels as gedigte paradeer. Nog ’n liefdesgedig En inderdaad is hierdie stilte ’n unieke tegniek. Die digterlike dilemma word ook soos volg verwoord: Digterlike dilemma Dit is ’n gedig wat Auden se bekende uitspraak oor die digkuns aktiveer: dat die digter die gedig liewer het as die geliefde. Maar die gedig kan net ontspruit uit die geliefde en so word Auden se dictum dus verkeerd bewys. Granaat Intertekstualiteit, die modeverskynsel van ons postmodernistiese tyd, word deur die digter so aangetree: “romantiese diefstal” eerder as “plagiaat”. Hiermee aktiveer die digter sowel Louw se siening (van die misdoen in die skoene van die grotes) as Eco se opmerking dat elke liefdesgedig ’n antwoord is op die reeds geskryfde, geykte stelling dat ek-het-jou-lief alreeds in ’n Barbara Cartland-roman staan. Vernuftig, speels. Dikwels is net stilte die antwoord. Asof die digter sy eie posisie wil dekonstrueer en verminder. Tog staan die gedig reeds daar. En kan die impak van die eie selfvermindering nie ongedaan gemaak word nie. Die bekendste Hugo-temas vind ons: die liefdesvers, die erotiek, die speelse gedig, spel met ander digters, die obsessie met die dood. As jong digter het hy onder die ban van die Opperman-invloed gestaan, soos ons dan ook weet uit die gedigte wat Tom Gouws oor hom skryf in Syspoor wat so pas by Human & Rousseau verskyn het.Toe was daar ook ’n kort Cloete-tydperk. Uiteindelik het die digter sy eie stem gevind. As digter was ek nog altyd jaloers op sy uitstekende tegniese vernuf en die suiwer afronding van sy verse. Trouens, aan jou vriende sal jy geken word, lui die spreekwoord. Aan jou tydgenote sal jy gemeet word. Die tagtigerjare het opwindende, transgressiewe digters opgelewer en ek onthou nog die Stet-agterblad met my, De Lange, Koekie Ziervogel en Hugo wat so wild baljaar het op die babbeljoentjie. Die letterkundige gemeenskap het gegons oor die gedigte. Myne en De Lange s’n gay; Ziervogel en Hugo s’n jags en opwindend. Vloekskoot Die gedigte in die jongste bundel tree ook in gesprek met vroeër verse in Die boek Daniel: Letter-lyk Hierdie letterlike ontginning van die woord se semantiek is eie aan Hugo se skeppingsdrif. Ook heraktiveer hy die proses van die leser as aangesprokene en die skryfproses as ’n dikterende mag. André P Brink het in Rapport (7.10.84) verwys na die bekende anekdote van ’n kamerorkes wat Grahamstad besoek het. Mag hulle volgende keer die hele orkes saambring was ’n oningeligte se versugting. Hiermee het Brink waarskynlik geïntimeer dat Hugo met groter allure moet dig. Die speelse Hugo antwoord die kritikus soos volg: As ek my wou steur aan die kritiek Hierdie antwoord (uit Die boek Daniel) wys waarskynlik hoe die digter voel oor die kritiek: dit gee net stoom vir nog ’n vers. Hugo is, nes Johann de Lange, in Perspektief en profiel nie voldoende bespreek nie. Ook nie deur die Akademie bekroon nie. Gelukkig voed hierdie soort besinnings en bekronings net die ego en nooit die kuns nie, soos Johann de Lange ons leer. Ook het hy ’n digterlike alter ego geskep: Daan van der Merwe/ Daantjie Donnerbos/ Daniel-in-die-leeukuil; en die selfspot in vele van sy gedigte is eweneens ’n digterlike deug. Ofskoon die digter al beweer het in Die klein aambeeld (wat hy gepas aan Opperman opdra): “(aan ’n geskryf oor die digterwoord/ het ek, ten slotte, ’n broertjie dood)”, is dit by uitstek ’n digterskap wat sig besig hou met die digterwoord, soos die jongste bundel weer eens bewys. Die twaalfde letter is die liefde, maar ook letter van die liefdeswet. ’n Letter-like besinging van die liefde. Dit is waarskynlik die teken in sy onbewuste as ons Lacan sou moes glo. In Die klein aambeeld staan die roerende reeks oor die dood van ’n broer. Ook hier vind ons die ironiese blik op die dood: Jorsie Porsie Waarskynlik was al die ander bundels net repetisies vir die jongste bundel Die twaalfde letter, wat in sy vaardigheid en suiwerheid die kroon span op ’n lang en produktiewe digterskap. Die digter het hoofsaaklik sy werk deur al die jare by Tafelberg en Human & Rousseau gepubliseer. Eersgenoemde uitgewershuis publiseer al hoe minder; laasgenoemde stel kennelik net belang in die tekste van bekendes wat ryme en versies pleeg eerder as om die digkuns te bedryf. Die twaalfde letter ’n Laaste gedig wat die toonaard van hierdie bundel goed opsom: ’n Saak van gevoel En wie moet ons bedank (behalwe vir die muse Carina)? Natuurlik vir Protea Boekwinkel wat die Kaapse uitgewers troef met hul digkunspublikasies en bewys dat gedigte gelees word en verkoop. Baie geluk, Daniel, met ’n mooi bundel. Mag dit goed ontvang word en veral goed gelees word. September 2002
Bibliografie De Conick, Herman. Liefde, miskien. Queillerie, Kaapstad. 1996. Eco, Umberto: The role of the reader. Explorations in the semiotics of texts. Hutchinson, Londen. 1979. Gouws, Tom. Syspoor. Human & Rousseau, Kaapstad. 2002. Hugo, Daniel: Die klein aambeeld. Human & Rousseau, Kaapstad. 1983. Komrij, Gerrit: Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte. Bert Bakker, Amsterdam. 1999. |
||
© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf. |
|||
