Wie is Vasti Roodt?

Vasti Roodt is ’n lektor aan die Universiteit van Stellenbosch in Politieke Filosofie, Filosofie en Kuns, Klassieke en Moderne Politieke Denke en Sosiale Geregtigheid. Sy is tans besig met ’n doktorsgraad oor Nietszche.

Mis-

Vasti Roodt

(Hierdie bydrae is vroeër vanjaar gelewer tydens die Woordfees se gewilde Filosofiekafee in die Dorpstraat Teater Café.)

Mislukte soufflés, misbolle waar jy wil trap en vermiste wapens van massavernietiging is redes tot misnoeë; dralende dominees mishandel hul gehoor; misverstande dryf mense uitmekaar; misantrope dink dis hoe dit hoort; skrywers is maar bra deur die mis en dus geneig tot misplaaste idees, mistastings en misgissings. Kortom: die wêreld is toe onder die mis.

As ’n verwysing na ’n onbereikte moontlikheid, of ’n duiding van begeerte of verlange, is mis- egter ook die geboortegrond van die filosofie. Filosofie is, soos ons weet, die liefde vir wysheid. Sokrates het egter aangevoer dat hierdie liefde eintlik ’n uitdrukking is van ’n gebrek, ’n verlange na dit wat ons nie besit nie. Met ander woorde, die filosofie word op gang gebring deur die gemis aan wysheid, die wete dat ons nie weet nie.

Wat behels hierdie wysheid wat filosowe verlang om te besit? Wat is dit wat ons behoort raak te vat juis wanneer ons dinge mis het? Een antwoord is dat dit hier gaan om kennis van die waarheid wat agter al ons misverstande en mistastings skuil gaan.

Maar juis hier lê die knoop. Vir sover die liefde vir wysheid juis uitgedruk word in die verlange na wysheid, kan dié wat reeds wys is - dit wil sê, dié wat reeds die waarheid ráákgevat het - nie meer die wysheid liefhê nie. Filosofie kom dus tot ’n einde wanneer filosowe vind wat hulle vermis het en daardeur bevry word van verlange. Anders gestel, die besit van die waarheid spel die dood van die filosofie, en dus ook die einde van die filosoof. Geen wonder nie dat Plato die filosofie beskryf het as ’n oefening in hoe om te sterf.

As hierdie die enigste tradisie in die filosofie was, was daar al lankal nie meer filosofie nie. Gelukkig was en is daar naas diegene wat hulself uitgee as besitters van die waarheid, ook dié wat nie hul verlange wil besweer nie, wat die waarheid aanhou mis. Sulke filosowe verlustig hulself nie in onkunde nie. Hulle verstaan bloot iets omtrent die liefde wat momentum gee aan die soeke na waarheid.

Liefde - in die filosofie soos in die lewe - berus op die spanning tussen begeerte en besit, tussen verlange en vervulling, tussen die onwis en die wis. Mis-, in die filosofiese sin van die woord, is uiteindelik die noodsaaklike leemte tussen hierdie twee pole. Die kuns van die filosofie is om binne hierdie leemte te beweeg sonder om die slagoffer van óf onkunde óf ’n laaste waarheid te word.

Wat meer is, filosofie wat op hierdie wyse beoefen word, bring ons dalk nader aan die waarheid as die dogmatiese gerigtheid daarop. Om ’n gedagte by Nietzsche te leen: as die waarheid ’n vrou is, dan het die dogmatiese denkers wat haar ywerig probeer vasvat, haar reeds verloor. Dié wat haar egter haar afstand gun, wat haar nie probeer oorrompel of toe-eien nie, is dié wat die naaste aan haar kom, wat haar rakelings mis.

Ek wil dus eindig deur te sê: bewaar ons van dié wat die waarheid beet het, wat die verlange opgegee het, wat niks meer mis nie. Hulle wil dat ons die liefde vir die dood verruil.

Aan die skrywers: lank lewe julle — en ons — mistastings, misplaaste idees, mislukte redenasies, misverstande en misgissings. Want solank, en net solank, daar mis- is, is daar filosofie!



LitNet: 29 Junie 2004

Wil jy reageer op hierdie artikel? Stuur kommentaar na webvoet@litnet.co.za om die gesprek verder te voer op SêNet, ons interaktiewe meningsruimte.

boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.