|
|
|
|
|
|
Van die kantlyn tot binne in die skrumClinton du Plessis(Ghoema & langarm & boeremusiek) Hoe suider mens reis hoe armer word die boere, Ek taxi op ’n wolkerige Vrydag Oudtshoorn binne, net een van twee passasiers, ’n wit drywer. Die swart vrou saam met my praat ’n aksentlose, suiwer Afrikaans. Vir die eerste keer voel ek soos ’n witte wat tydens die Kersvakansie in Hartenbos aankom — een wat weet hier het ons vir ’n wyle meerderheidsbesetting. Die plakkate teen die pale lyk minder as die vorige keer. Ek hou nie juis van feeste nie — het verlede jaar vir die eerste keer by die Grahamstad-fees gaan inloer (ook net omdat ek genooi is). Net soos in 1998 is ek weer hier op uitnodiging om deel te neem aan Verslantern; hierdie keer lees ek voor saam met literêre swaargewigte soos Henning Pieterse en die formidabele Joan Hambidge ... Ek slaap oor by ’n ou skoolvriend van Cradock. Later daag een van sy vriende op; ons drink koffie op die stoep. Terwyl die reën neermis, draai die gesprek af na die fees. Ek’t eintlik ’n probleem met die fees, merk die besoeker op. Wat presies? wil ek weet. Hy kan nie sommer sy vinger op die probleem lê nie, maar noem onder ondere dat die Voorbrandfees van die armer gemeenskappe verwag om sale gratis beskikbaar te stel; dat kuns na die mense geneem word, maar dat daar geen sinvolle ekonomiese voordeel vir hulle daaruit vloei nie — anders as in Oudtshoorn, waar een van die bruin skole, wat voorheen bykans geen kontantvloei gehad het nie, nou ’n kosstalletjie suksesvol bedryf en blykbaar die vorige jaar ’n omset van oor die R400 000 gehad het. So koop die gemeenskap in die fees in. Talle gastehuise spring op in die woonbuurte. Gee ons deel van die koek en ons baklei ons arms ook stompies vir die taal. Ons versit na die kosstalletjie langs die CP Nel-museum. Koop wors, roosterbrood, hoendersosaties, stomende koffie.Ons soek skuiling teen die reën onder die RSG-sambrele, op die lusernbale. Twee besoekende dames van Kimberley vra of hulle tussen ons kan inskuif om weg te kom van die druppels. Theuns Jordaan sing roerende covers van die twee Kose, Kramer en Valiant Swart. Sy weergawe van “Kytie, jy was nie net ’n meid nie, jy was ’n ma vir my” dwing een van die dames tot trane — hulle het ook ’n Kytie gehad, sê sy. My vriend se vriend, die een wat skepties was oor die fees, begin saamneurie met die musiek en tydhou op sy bobeen. In die donker geniet van die felste kritici die fees, want niemand kan jou sien nie. Of miskien is dit die dy van die fris vlees van die besoekende dame van Kimberley teen sy been wat sy vrees vir die fees besweer. Ons pret word bederf deur die enigste rassis wat ek tydens die fees raakloop.Hy walm vanuit nêrens voor ons in en het duidelik nog nie gehoor van Shield of Ego nie. Sy reuk laat my my eetlus verloor. “Julle is gelukkig om vir Mandela te hê; ons in Namibië het ’n ongeleerde k....r wat net standerd vier het; hy dra strepe op sy skouer maar was nog nooit eens in die weermag nie ...”, laat hy ongevraagd sy bier-opinie hoor. Later by die kosstalletjie vra hy ’n Moslemvrou om haar doek af te haal , omdat net lede van Pagad doeke dra! En — dié rassis is nie wit nie, maar ’n gekleurde! Nog later gooi hy tiekiedraaie voor die verhoog op maat van die polsende voetkloppende fusion van saksofoon-langarm en konsertina deur ’n Kaapse orkes, Distrik Sewe. Toe die reën bedaar, verlaat ons die skuiling en loop vas in Loit Sols (die ghoema-ghoeroe). Hy’s hier om te busk — betaal meer as om gedigte op ’n stage te kom lees. Loit het onlangs op Pasella opgemerk dat hy nie meer ’n huis het nie, maar op die straat slaap (“dis ’n colonial ding die dat jy moet pay om te slaap”). Hy’t pas sy nuutste bundel Serious kakpraat self uitgegee. Ons gaan sit in die opelug by ’n kroeg genaamd Die Oog. Opvallend baie bruines hier. Later kom loer die digter/sanger/koskenner — hy wat volgens Krit tussen wakkerword en sy eerste koffie ses keer deur die engel van die dood kom haal was, maar hom teëgesit het — in en dwaal weer weg. Loit het ’n interessante vriendin — weird, sê my vriend later, maar lekker intellectual. Sy skok hulle met haar “In watter taal kan jy so lekker dinge sê soos poes en naai?” Sy wei lank uit oor ghoema, maar ek weet nog nie lekker wat dit is nie ... “Ghoema is a state of mind,” beëindig Loit die gesprek. Madiba, the albino terrorist en die vrou met die rooi roos Net die hoop dan, barse broer, dat jy wat te klein was Ons wag op die kaptein ... Die deelname van die skoolkinders aan die optog lyk vir my teleurstellend — seker weer een of ander interne politiekery (eendag moet ’n Bruin Boetman nog sy moer afblaas oor die rol wat die onderwysers gespeel het om kinders te manipileer en te misbruik vir eie politieke gewin ). Ek sit in die tweede ry op die pawiljoen. ’n Wit vrou in swart geklee kom sit voor my; sy plaas versigtig ’n rooi roos langs haar neer en toets-flits haar kamera na die verhoog. Die digter loop verby ons, met geel hemp vol swart spikkels. “Hallo Breyten!” roep sy opgewonde uit; hy mompel iets maar bly anderpad kyk. “Haai, ek het nie geweet hy is so nie,” merk sy teleurgesteld op. Min swartes in die gehoor. Uiteindelik kom hy, maar bly vir ’n paar minute in die motor rus — mens vergeet soms hy is ’n ou man, moeg op die laaste reis, iemand wat nou tuis moes bly om met sy kleinkinders te speel, tuin te maak. Hy praat lank in Afrikaans — “Tokkelos-Afrikaans” noem hy dit — en hy word kort-kort deur staande applous onderbreek. Toe hy klaar is, staan ek vir die eerste keer in my lewe op vir ’n leier (nie politikus nie) en klap met oorgawe hande. Voor my flits die vrou se kamera onophoudelik. Die mense begin loop, sy weifel vir ’n oomblik met die roos, daar is geen manier dat sy by hom sal kom nie. Miskien ’n volgende keer, troos ek haar. Miskien, antwoord sy. Die stadion loop vinnig leeg. Sy vliegtuig se enjins luier reeds op die aanloopbaan ... Sondag met Hambidge, Djollie Hotnots Inc Wat bly van jou konstruksies oor? Ek en Peter Snyders oornag ten duurste by die Holiday Inn (met komplimente van die KKNK natuurlik). Sondagoggend betree ons die hyser, wit T-shirts, voorop “Djollie Hotnots Inc.”, agter “Iets hiep toe bie Afriekaans”. ’n Boer staan tru om vir ons plek te maak. “Ag nee man,” merk hy moerig op toe hy die T-shirt lees. “Ek moes my plaas se naam verander en kyk wat loop en doen julle twee nou. Dis rassisties.” Ons lag lekker saam. Die T-shirts blyk ’n hit te wees. Klein kinders wys met die vingers vir hul ouers, maar voordat die bloedjies “Hotnot” kan sê, word ’n hand polite oor hulle monde gehou. ’n Klein dogtertjie draai my om sodat sy agterop kan lees en merk op “There are lots of spelling mistakes”! Twee ou tannies bied ons R100 aan om die T-shirts van ons lywe te koop, dan kan ons maar “kaal voorlyf” rondloop, sê hulle! In die Boekeparadys wys Carina Diedericks-Hugo vir ons hoe ’n e-boek werk (ons eie Brunch met twee gee sy eersdaags uit). George Weideman hou die (middeljarige) gehoor in die palm van sy hande met van die mooiste liefdesgedigte wat ek in ’n lang tyd gehoor het, ook ’n onstellende gedig oor Joego-Slawië, die sinneloosheid van oorlog. Teen die middag lees almal saam gedigte voor. Ek beland langs Joan Hambidge op die verhoog ... en Joan is in lewe veel nicer as in resensies!!! Brekfis by die Queens en die skrywer met die mooi boude saam gesuiwer in die smeltkroes van die eeue Eet brekfis by die Queens en sien al die bekendes. Maandagoggend, voor my vertrek, maak ek so. Ons sit by ’n tafel naby ’n venster met ’n uitsig op die stoep. Kry ek toe die ongevraagde bonus. Daar sit sy, en sy versit, en die romp skuif op en oop. Van al die vroueskrywers een van die mooistes, dink ek — mens sal nie sê sy is al oor veertig nie. (Volstruis- & skuinsskoppe & die bont begrafnis) Ryk was jou verlede van agter hoor The way to liberation is easy, if you have no preferences. Ek dink in Zen is daar so ’n spreuk of iets met die strekking. Ter opsomming: Verwysings: Die aanhalings kom uit Breyten Breytenbach se gedig, bruin reisbrief. |
|
© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf. |
||
