Paljas

In hierdie aflewering:

Predikantjie-vrae oor Paljas

’n Klastoets

’n Kort teoretiese bespreking oor visuele geletterdheid.

Inleiding

Die eerste twee stukkies wat oor Paljas geplaas word, is enkele kort vrae wat gebruik kan word as “predikantjies” vir ’n klas wat die prent vir die eerste maal sien, of as ’n vasvra, en ’n kort toets wat vroeg in die behandeling van die prent gebruik kan word. Meer hulpmiddels word beplan. Onderwysers wat reeds Paljas behandel, is natuurlik welkom om hul idees ook in te stuur sodat dit met almal gedeel kan word.

Paljas-vasvra of predikantjie-vrae

Elke onderwyser kan sy eie vrae natuurlik byvoeg (en vir ons aanstuur), of ons vrae op sy eie manier verwerk (in terme van bewoording, kompleksiteit of volgorde). Dit is miskien ook ’n idee om die klas in groepe te verdeel en vir elke groep ’n ander stel vrae te gee.

Na die tyd: Klasse is dikwels ook lief vir ’n vasvra en neem dit so ernstig op dat dit soms in ’n bloedsport ontaard! Van die vrae hieronder is nie werklik vir ’n vasvra geskik nie, en sal effens vir dié doel aangepas moet word. U ken u klas!

VRAE:

1. Wat is die eerste dinge wat ’n mens sien en hoor?
2. Wat is Hendrik MacDonald se werk?
3. Waar woon die gesin MacDonald?
4. Waarom is Hendrik bly dat hulle daar woon?
5. Hoe vervoer Nollie homself?
6. Watter nommer het Nollie op die rug van sy trui?
7. Wat is die eerste aanduiding dat Willem stom is?
8. Hoekom beland die sirkustrein op die stasie?
9. Hoe is die teenwoordigheid van die sirkustrein vir Emma ’n bedreiging?
10. Watter visioen omtrent haarself wek die trein by Katrien op?
11. Wat is die registrasienommer van Hendrik se motor?
12. Wat is Frans se rol in die lewe van die MacDonalds?
13. Hoe sien Willem vir Manuel die eerste keer?
14. Maak ’n lysie van die diere wat die sirkus daar aanbring.
15. Maak ’n lysie van die towertoertjies wat Manuel vir Willem leer en wat Willem vir sy familie wys.
16. Maak ’n lysie van die musiekinstrumente wat in die prent te sien is.
17. Hoe reageer die gemeente wanneer Manuel in die kerk inkom?
18. Hoe reageer die dominee wanneer Manuel in die kerk inkom?
19. Hoekom het die dominee die MacDonalds besoek?
20. Hoekom was die polisie by die MacDonalds se huis?
21. Wat het die polisie gevind?
22. Wat was Jan Mol se interpretasie van die polisie se vonds?
23. Wat is die eerste woord wat Willem sê?
24. Hoe help Hendrik vir Katrien wanneer sy die hansworspak vir Willem maak?
25. Hoe kruip Emma vir Nollie weg?
26. Wat moet Emma vir Nollie belowe wanneer hy haar vaskeer?
27. Wat gebeur by die volstruisdans?
28. Wie veroorsaak die gooiery by die volstruisdans?
29. Hoe word die MacDonalds se vernedering by die volstruisdans ontdaan gemaak?
30. Wat is die laaste beelde wat ons in die rolprent sien?

Klastoets

By ’n vraag soos nr. 6 oor die prent se swakplekke, moet leerders die kans gegun word om sowel Ja as Nee te antwoord, solank hulle hul antwoorde deeglik kan beredeneer. Dit sal interessant wees om leerders die kans te gun om hierdie antwoord te heroorweeg nadat hulle die rolprent nog ’n keer gesien het: waar sekere tonele hinder tydens ’n eerste keer se kyk, begin baie kykers dit integreer wanneer hulle weer na die prent kyk en dan pla dit minder.

Hierdie toets is dus deel van die proses, nie werklik ideaal vir ’n finale produk nie.

1. Wat beteken die woord paljas? (2)
2. Vul die ontbrekende woorde in: Katinka Heyns is die ………… van die prent en Chris Barnard is die ……………. (2)
3. Wat is die deurlopende tema van die prent? (2)
4. Bespreek die hoofkarakters, Hendrik en Katrien, kortliks. (3x2 = 6)
5. Bespreek die volgende twee name se betekenis in die konteks van die prent:
   1. Toorwater (2)
   2. Manuel (2)
6. Is daar enige swakplekke in die prent? Bespreek. (4)
7. Die rolprent speel hom af in 1969 op ’n dorpie in die Klein Karoo. Wat is die ooreenkomste tussen die gebeure in Paljas en die politiek van die sestigerjare? (4)
8. Hoe beïnvloed Manuel die kommunikasie:
   1. in die MacDonald-gesin? (4)
   2. tussen die MacDonald-gesin en die gemeenskap? (4)
9. In die film word daar met nabyskote gefokus op blomme en gewere. Wat is die simboliese waarde van hierdie tekens?
10. Bespreek die rol van musiek in die prent. Dink onder meer aan die liedjies waarna Hendrik luister, en die musiekinstrumente soos die mondfluitjie en die konsertina. (4)

Totaal: 40

Is FliekSkool sommer net nog ’n skool?

Visuele geletterdheid is van groot belang in ons era waarin buitengewoon baie inligting grafies oorgedra word. Die belangrike rol van visuele vermaak (in die vorm van rekenaarspeletjies, televisie en rolprente) beklemtoon hoe nodig visuele vaardigheid is. Nie alleen moet die kyker verstaan wat gesien word nie, die visuele boodskap moet ook ontleed en korrek geïnterpreteer word.

Taalonderwysers word aangemoedig om tekste uit die werklike wêreld te gebruik wat ook visuele geletterdheid betrek. Dié vaardigheid word gewoonlik in taallesse ontwikkel.

In die sillabusse vir Engels, asook in die Afrikaanse sillabus van die Independent Examination Board (IEB), word ook in die voorgeskrewe komponent vir visuele geletterdheid voorsiening gemaak: rolprente word voorgeskryf! Verskeie voordele spruit hieruit voort: ’n medium wat vir die moderne leerder uiters toeganklik is, word gebruik; dit is iets anders as die papiermedia wat gewoonlik hanteer word; die inhoud en aanbieding is dikwels meer kontemporêr as die tradisionele voorgeskrewe tekste; dit kan dien as aanvulling by ander voorgeskrewe werke; en so kan ’n mens nog baie aspekte opnoem en vele perdebyneste oopkrap.

Naas Paljas sal ander Afrikaanse rolprente (wat geredelik verkrygbaar is) bespreek word. Daar is egter ook uitstekende Europese prente wat in Afrikaans oorgeklank is. Dit sou wonderlik wees om ’n manier te bewerkstellig om dié prente ook beskikbaar te stel en te kan behandel.

FliekSkool kan moontlik ook deur volwasse rolprentbesprekingskringe of deur fliekklubs by skole gebruik word. Ook mense van dié groepe is welkom om voorstelle in te stuur.

En benewens die (effens swaarwigtige) ontwikkeling van visuele geletterdheid en etlike ander taal- en kommunikasievaardighede, hoop ons natuurlik ook dat FliekSkool groot pret sal wees!

boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.