Planne vir ’n laevlakdag

Woordspeletjie

Hierdie “speletjie” is eintlik ’n deeglike “oefening” in morfologie. U kan self besluit in hoeveel besonderhede u dié saak wil bespreek, hoe eenvoudig u dit wil hou, hoe jonk die klas kan wees waarvoor u dit aanwend. Moontlik is senior eerstetaalleerders in elk geval hierbo verhewe …

Gee die volgende lys van 51 woorde aan die klas. Hul opdrag is om die woorde te verdeel in groepies van drie woorde elk — niks meer nie en niks minder nie. Die woorde in elke groep moet dieselfde of soortgelyke vorm hê. (Dit sal in sommige tweedetaalklasse nodig wees om die verskil te verduidelik tussen groepies van drie en drie groepe.)

Die woorde

verlamming nutteloos eetbaar benader afstoot geraamte verder onwenslik eendbekdier ooms verwerping hoorbaar wegjaag   aantrek dikste vinniger inspekteer bewerk jagluiperd herkou verskoonbaar beddens verspeel kortste langste herken   knopie hersien gebergte spelerig Kaapstad verdraai melkbok modelleer groter gedoente mediteer woordeloos   verstoot onmoontlik verstomming hase liedjie hopeloos Putsonderwater stouterig onvriendelik bespreek vatterig duimpie Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein

Die oplossing (aanvanklik natuurlik net vir u oë!)

1. Meervoude: hase, ooms, beddens
   
2. Verkleinwoordjies: duimpie, liedjie, knopie
   
3. Vergrotende trap (b.nw.): verder, vinniger, groter
   
4. Oortreffende trap (b.nw.): langste; kortste; dikste
   
5. Plekname (s.nwe.; samestellings): Kaapstad, Putsonderwater, Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein
   
6. Diername (s.nwe.; samestellings): eendbekdier, jagluiperd, melkbok
   
7. Alkantvoegsels (s.nwe.): gebergte, gedoente, geraamte
   
8. Wwe (her- met die betekenis van weer): herken, herkou, hersien
   
9. Wwe (ver- met die betekenis van verkeerd): verdraai, verspeel, verstoot
   
10. Wwe (be-): benader, bespreek, bewerk
    
11. Deeltjiewwe. (voorheen bekend as skeibaar saamgestelde werkwoorde): aantrek, afstoot, wegjaag
    
12. Wwe (-eer): inspekteer, mediteer, modelleer
    
13. Abstrakte s.nwe. afgelei van wwe.: verlamming, verstomming, verwerping
    
14. B.nwe. (-loos met die betekenis van sonder): hopeloos, nutteloos, woordeloos
    
15. B.nwe. (on- met die betekenis van nie): onmoontlik, onvriendelik, onwenslik
    
16. B.nwe. vanaf wwe. (-baar met die betekenis van moontlik): eetbaar, hoorbaar, verskoonbaar
    
17. B.nwe. vanaf wwe./b.nwe. (aanduiding van geaardheid): spelerig, stouterig, vatterig.

Hierdie speletjie kan ook help met woordeskatuitbreiding, ’n groot verskeidenheid taalaspekte (wat bloot terloops genoem kan word), prettige plekname (daardie LANG een is die Suid-Afrikaanse rekord!) en sommer met woordpret. Hoe u dit opvolg, is ook u saak. Leerders kan byvoorbeeld nog een of twee woorde soek wat in elkeen van die groepies pas.

Geniet die uitsorteer van woorde!

Stuur asseblief u eie idees, speletjies en aktiwiteite in dié verband aan: coenraadwalters@hotmail.com

boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.