Boekenweek-varia

Ingrid Glorie

Van 13 tot en met 23 maart wordt in Nederland voor de 67e keer de jaarlijkse Boekenweek gehouden. De Boekenweek is een initiatief van de stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek (CPNB) en wordt gesponsord door de Nederlandse Spoorwegen.

Tijdens de Boekenweek worden er overal in het land lezingen, tentoonstellingen, signeersessies en andere evenementen rondom schrijvers en hun werk georganiseerd. Het motto van de Boekenweek is deze keer ‘Hebban olla vogala nestas — Verhalen en gedichten over de liefde’. Dit motto is ontleend aan het allereerste zinnetje dat ooit in het Nederlands op papier is gezet: ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu’. Dat is Oudnederlands voor ‘Alle vogels zijn met hun nesten begonnen, behalve ik en jij, waar wachten we nog op?’ Het zinnetje, dat in 1933 in Oxford werd ontdekt, stamt uit het begin van de elfde eeuw en is vermoedelijk afkomstig van een monnik die heel wat wereldser zaken in gedachten had dan de godsdienstige tekst waar hij deze woorden in de kantlijn bij heeft gekrabbeld.

De Boekenweek wordt traditioneel geopend met het zogenaamde Boekenbal, waar iedereen die iemand is in het Nederlandse boekenwereldje, zijn of haar opwachting maakt. Schrijvers die niet worden toegelaten, kunnen uitwijken naar het alternatieve bal voor de niet-uitgenodigden. Dichter des Vaderlands Gerrit Komrij heeft in ieder geval beloofd dat hij op het alternatieve boekenbal ook even zijn neus om de hoek zou steken. Speciaal voor deze Boekenweek heeft Komrij een bloemlezing samengesteld van de mooiste liefdesgedichten uit de Nederlandse literatuur; deze gedichten kun je downloaden via www.komliefste.

Het Boekenweekgeschenk is een novelle van Anna Enquist, De ijsdragers. Het boekje, dat 96 pagina’s telt en verschijnt in een oplage van 747.000 exemplaren, is tijdens de Boekenweek gratis in de boekwinkel te krijgen voor iedereen die tenminste 11 euro 11 aan boeken uitgeeft.

Psycho-analytica Anna Enquist (1945, pseudoniem voor Christa Widlund) debuteerde in 1991 met de dichtbundel Soldatenliederen. Voor haar tweede bundel, Jachtscènes, ontving zij in 1993 de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs. Daarna verschenen nog de bundels Een nieuw afscheid (1994) en Klaarlichte dag (1996). In 1994 verscheen ook Enquists eerste roman, Het meesterstuk. Haar tweede roman, Het geheim, werd in 1997 door de Nederlandse lezers gekozen tot Boek van het Jaar en bekroond met de Trouw Publieksprijs voor het Nederlandse Boek.

De afgelopen jaren is het Boekenweekgeschenk geschreven door Connie Palmen (1999), Harry Mulisch (2000) en Salman Rushdie (2001). Traditiegetrouw gaat de auteur die het Boekenweekgeschenk heeft geschreven, tijdens de Boekenweek op tournee langs een groot aantal boekwinkels en warenhuizen. Anna Enquist heeft er echter voor gekozen om af te zien van de gebruikelijke signeersessies, lezingen en openbare interviews. Dit, omdat Enquists dochter Margit vorig jaar augustus door een vrachtwagen is doodgereden. Op de plaats van het ongeluk, de Dam in Amsterdam, herinnert een kleine gedenksteen de voorbijgangers eraan dat Margit Widlund hier op 27-jarige leeftijd om het leven is gekomen. Tijdens de persbijeenkomst waarop De ijsdragers werd gepresenteerd, legde Enquist een korte verklaring af. Zo zei ze: ‘Ik heb De ijsdragers aan [Margit] opgedragen, omdat zij mij bij het schrijven ervan erg heeft geholpen.’

Dat in De ijsdragers de verhaalgebeurtenissen worden beheerst door een afwezige dochter, lijkt een wrede speling van het toeval. Margit, die zelf Neerlandica was, heeft Enquist advies gegeven toen deze vast zat met het boek en niet kon besluiten hoe ze het verhaal zou laten eindigen. Een kopie van het voltooide manuscript zat in Margits tas op het moment dat ze werd doodgereden.

In plaats van zich bloot te stellen aan allerlei ongeregisseerde ontmoetingen met het publiek trekt Enquist nu tijdens de Boekenweek samen met pianist Ivo Janssen door het land met een voordracht- en muziekprogramma. Voor de pauze leest Enquist fragmenten voor uit de roman Het geheim, begeleid door de muziek die in dit boek zo’n belangrijke plaats inneemt; na de pauze draait het om gedichten over moeders en kinderen, met de muziek van Schumanns Kinderszenen. Ironisch genoeg is het opgroeien en zelfstandig worden van haar kinderen altijd al een belangrijk thema geweest in Enquists poëzie. Al voor het ongeluk had Enquists uitgeverij, De Arbeiderspers, besloten om rond de Boekenweek een bloemlezing uit te geven van juist deze gedichten: de bundel Hier was vuur — Gedichten over moeders en kinderen.

In een vraaggesprek met de Volkskrant vertelde Enquist onlangs hoe moeilijk het voor haar is om deze gedichten voor te dragen zonder zelf door emoties te worden overmand. Gelukkig ontvangt ze veel steun van pianist Ivo Janssen. Terwijl hij speelt, luistert Enquist, die zelf ook cello en piano speelt, naar de technische details: ‘Hoe hij speelt, welke vingers hij gebruikt, welke modulatie eraan komt. En ik probeer zijn ritme te pakken, zodat mijn voordracht logisch aansluit bij zijn spel. Met dat soort dingen ben ik in opperste concentratie bezig, om aan de woorden te ontsnappen.’

Overigens is een paar jaar geleden onderzocht welke van de 65 Boekenweek-geschenkboekjes die tot dan toe waren verschenen, als de beste werden beschouwd. In deze top 3 eindigde De nacht der Girondijnen van J. Presser op de eerste plaats, Oeroeg van Hella Haasse op 2 en In de mist van het schimmenrijk van W.F. Hermans op 3.

Het Boekenweekessay, dat iedereen tijdens de Boekenweek kan aanschaffen voor het luttele bedrag van 2 euro 25, is deze keer geschreven door de raadselachtige schrijver Marek van der Jagt. Marek van der Jagt debuteerde in 2000 met De geschiedenis van mijn kaalheid. Dit debuut werd onderscheiden met de Anton Wachterprijs, maar die prijs is nooit uitgereikt, omdat er nogal wat onzekerheid bestaat over Van der Jagts identiteit. De schrijver heeft steeds geweigerd om in het openbaar te verschijnen en kwam ook bij de prijsuitreiking in Harlingen niet opdagen. Dit versterkte het vermoeden dat ‘Marek van der Jagt’ een pseudoniem is, waarachter die andere geniale jonge Nederlandse schrijver schuilgaat, Arnon Grunberg. Grunberg zelf kreeg de Anton Wachterprijs zes jaar geleden voor zijn debuutroman Blauwe maandagen, en omdat een debuutprijs nu eenmaal niet twee keer aan dezelfde persoon uitgereikt kan worden, blijft het beeldje van Vestdijks Anton Wachter met het bijbehorende geldbedrag van fl. 3000,- vooralsnog in de kluis.

terug    /     boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.