Een onvergetelijke generaal

Hendrik-Jan de Wit

De generaal met de zes vingers
Yasmine Allas
Amsterdam: De Geus
2000
ISBN: 90-5226-903-3
Prijs: fl. 39,65.

Eind vorig jaar verscheen de tweede roman van Yasmine Allas. Haar eerste roman Idyl, een meisje kreeg veel lof. Met haar tweede roman is het weinig anders gesteld. Het boek geeft een mooi beeld van een gezin uit een Afrikaans land dat vanwege een burgeroorlog naar Nederland vlucht. De verkoopcijfers van haar beide boeken geven aan, dat Yasmine Allas een geliefde auteur is bij het Nederlandse lezerspubliek. Yasmine Allas (geb. 1967 in Somalië) kwam rond haar twintigste naar Nederland, want ze was op zoek naar geestelijke vrijheid. Ze acteerde bij diverse theatergezelschappen. Volgens een folder van haar uitgeverij bezitten haar eerste twee romans duidelijk hun wortels in Somalië, maar op dit moment zou ze een boek schrijven waarin Somalië geen rol meer speelt.

De roman De generaal met de zes vingers noemt overigens de naam van het land waar het verhaal zich afspeelt niet. Duidelijk is dat het om een Afrikaans land gaat, waar een burgeroorlog uitbreekt. Het land waar het gezin naar toe vlucht, wordt echter wel duidelijk vermeld: Nederland. De stad waar de familie zich vestigt is Amsterdam.

De roman opent met de kok Siidow. Hij treedt hier op als focalisator en de generaalfamilie wordt geheel vanuit zijn ogen bekeken. Een paar pagina’s verder komt de geschiedenis van de vrouw van de generaal, mevrouw Samater. De verteller neemt de lezer mee in het verleden. Mevrouw Samater is in werkelijkheid het nichtje van de generaal. Zij komt op jeugdige leeftijd bij de generaal wonen en zijn eerste vrouw. Een stem in haar, Malika, vertelt haar dat ze met de generaal moet trouwen. Ze wil rijk worden en dat is de generaal.

Een gewiekst plan ontvouwt zich. De eerste vrouw wordt door het nichtje min of meer weggepest en de generaal stuurt zijn eerste vrouw weg. Mevrouw Samater weet de oudere generaal te verleiden en al spoedig neemt hij haar tot zijn vrouw. Ze krijgt een mooi huis toegewezen met meubels uit Duitsland. Haar meubilair wordt opgevrolijkt met personeel. De kok is de rondbuikige Siidow. Hij kan overheerlijk koken, vooral lamsvlees doet het goed bij mevrouw Samater. De generaal treedt weinig op in het verhaal. Hij blijkt een zonderlinge man te zijn die overdreven goed voor zijn hond zorgt. Het beest mag zelfs naast hem slapen.

Het verhaal krijgt nu een merkwaardige wending. Nietsvermoedend stuit de lezer op een gezin met kinderen. Dit verhaal is helemaal niet verteld. In eerste instantie blijft het onduidelijk of de kinderen daadwerkelijk uit het tweede huwelijk van de generaal stammen. Maar deze vragen laat de lezer snel liggen, want plotseling breekt er in het land een opstand uit. De militaire dictatuur wordt aangevallen door opstandelingen. Het eerste slachtoffer valt al na één dag: de oudste zoon, Maax, van mevrouw Samater wordt vermoord. Als het hoofd van de jongen wordt gebracht, neemt mevrouw Samater het mee naar bad en wast het.

De opstand mondt uit in een burgeroorlog. Als er een aantal granaten naar het huis van de generaal gegooid worden is de maat vol: het gezin moet vluchten. Dagenlang struinen ze door onherbergzame gebieden en in een huis, ver weg, speelt zich het gruwelijkste tafereel van de roman af. De tweede zoon, Dhuxul, wordt in koele bloede vermoord en mevrouw Samater en haar twee dochters, Nasiib en Zami, worden verkracht. Enkele dagen later komt de generaal bij hen en het gezin slaat op de vlucht naar Nederland.

Daar gebeurt iets merkwaardigs bij de verteller. De hij/zij-verteller verandert in een ik-verteller. De vertelster is nu de dochter van het gezin: Nasiib. Zij solliciteert in Amsterdam bij een advocatenkantoor en wordt daar aangenomen. Tussen al haar belevenissen op dit advocatenkantoor vertelt ze het verhaal van het gezin Samater in Nederland. Het gezin kan moeilijk omgaan met het weinige geld dat ze krijgen en steekt zich al snel in de schulden. Ook de generaal kan niet goed aarden in Nederland. Daarnaast vertelt Nasiib allerlei andere verhalen. Zo passeert de geschiedenis van de bediende Maaiy, die Nasiib verzorgd heeft alsof het haar eigen kind was. Het verhaal is uitermate ontroerend.

Ze krijgt een affaire met de getrouwde advocaat J.P. Zijn complete naam wordt niet genoemd. Nasiib eist van hem volledige overgave, want ze stelt zijn liefde in twijfel. ‘Met zijn volle gewicht lag J.P. nu op mij en hij hield mijn armen gestrekt langs mijn hoofd. Onze ogen lieten elkaar niet los. ‘Geloof me, acute verliefdheid bestaat’, zei hij. ‘Acute geilheid’, hijgde ik.’ (160). Aan het einde van de roman vraagt ze zijn onvoorwaardelijke liefde in het hotel waar ze een nacht verbleven hebben. Ze bindt hem vast aan het bed en knoopt een handdoek om zijn mond. ‘‘Je gaat niet dood, liefje. Het is maar een lesje. Ik laat de deur op een kier, zodat het kamermeisje je morgenvroeg kan verlossen. En als je me dan nog écht wil, kun je me op het strand vinden. Vraag maar naar het meisje met de sluiers dat de hele nacht gekust heeft.’ Ik gaf hem een kus op zijn voorhoofd en liep de deur uit.’ (223)

De roman bevat een mooi verhaal. De dochter lijkt hetzelfde te willen als haar moeder. Op de laatste pagina’s krijgt zij ook een stem, Noor. In tegenstelling tot haar moeder luistert ze niet naar de stem die eveneens rijkdom en macht wil. Want zij komt niet tot de bloeddorstige taferelen zoals haar moeder. De generaal met de zes vingers brengt de lezer naar een totaal onbekend terrein: dat van de asielzoeker. Iedere asielzoeker heeft een eigen, dramatisch verhaal. Maar weinig Nederlanders kennen dit. De botsing tussen de twee culturen wordt in deze roman duidelijk weergegeven. De lezer krijgt na de lezing van de roman een ander beeld van de asielzoeker. De lezer krijgt een glimp te zien van de moeilijke en schrijnende verhalen van de vreemdeling die in zijn poorten woont.

Dat effect maakt de roman tot een ontroerend boek, dat je als lezer niet snel zal vergeten. Allas laat zien dat ze de literaire procédé’s als geen ander beheerst. De perspectiefwisseling en de wisseling van verteller zijn daar een voorbeeld van. De stijl is meeslepend en de vergelijkingen zijn origineel gekozen. Mijn enige punt van kritiek is dat mij onduidelijk blijft waar het verhaal heen wil. Het einde is wat mij betreft, te open en daardoor te onduidelijk. Ik wil meer weten over Nasiib. Misschien dat dit veroorzaakt wordt door de vele verhaallijnen die in de roman verteld worden. Hierdoor blijft veel informatie verzwegen. Het verhaal had daarom van mij best wat langer mogen zijn.

De generaal met de zes vingers geeft de lezer een beeld van een andere wereld. Een misdadige wereld die door de verteller onschuldig verteld wordt. Hierdoor krijg je als lezer een gevoel van vervreemding over een onbekende wereld. Dat maakt het boek ook zo onvergetelijk. Je vergeet even je politiek correcte houding tegenover de vreemdeling, terwijl de onbekende asielzoeker een naam en een verhaal krijgt. Dat maakt De generaal met de zes vingers tot een verhaal dat je niet snel meer zal vergeten.

terug    /     boontoe

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.