Een poepluier aan de telefoon terwijl de CEO binnenkomt

Hendrik-Jan de Wit

Sophie de Klerck: Sophie zet door, De avonturen van een topvrouw en topmoeder.
Amsterdam, Rotterdam: Prometheus, NRC Handelsblad, 2004.
ISBN: 90 446 0473 2.
Prijs: € 10,00.
134 pagina's.

Doreen Maijoor: Supermam!?
Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Archipel, 2004.
ISBN: 9063051484.
Prijs: € 11,50.
128 pagina's.

Het is ochtend in het televisiereclamespotje. Een jongetje ligt in zijn bed. Zachtjes gaat de deur open. Vader en moeder verschijnen in de deuropening. Ze dragen hun pyjama nog. Ze lachen stilletjes en fluisteren tegen elkaar. Dan sluipen ze naar het bed van hun slapende zoon. Hij merkt dit, maar doet alsof hij slaapt. Het negeren van de zoon helpt niet, want vader en moeder springen op het bed van hun kind en gaan daarmee door alsof ze een klein kind zijn. Je hoort de jongen mompelen: 'O, nee, niet weer hè.'

De ouders die het gedrag van hun kinderen overnemen, geeft een grappig effect. De reclamemaker prijst vitaminepillen aan die veel energie geven. Vandaar dat de futloze ouders in wezens veranderen met een energie van een kind met ADHD. Het afkorting staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel Aandachts-Tekort-Stoornis met Hyperactiviteit. Menig ouder gruwt van deze afkorting. Kinderen met deze afkorting op hun voorhoofd geplakt, zijn erg lastig. Op een kinderfeestje mag niet meer dan één ADHD'er langskomen. Anders wordt het ondragelijk en loopt het feestje uit op een oorlog tussen volwassene en kinderen.

Toch draagt het grappig bedoelde reclamespotje meer waarheid dan fictie in zich. Het bewijs ligt in het onlangs verschenen boekje Sophie zet door van Sophie de Klerck. Ouders lijden in dat boekje meer aan ADHD dan kinderen. De vertelster vertaalt de afkorting ADHD in 'Altijd Druk Heel Druk' en past het toe op haar eigen drukke en vooral overspannen leven. Het verhaal verscheen in feuilletonvorm in NRC Handelsblad en is nu licht gewijzigd uitgekomen in boekvorm. Het werkje heeft nog het meeste weg van een novelle, al zijn de afzonderlijke hoofdstukken ook goed apart te lezen. Ze hangen dus een beetje tussen column en verhaal in.

Hoofdpersoon en vertelster Sophie in het gelukkige bezit van twee kinderen die veel van haar aandacht opeisen. Ze wil alles: sporten, liefhebben, de kinderen verzorgen, seks en bovenal: werken en carrière maken. Waarschijnlijk is het boekje geschreven om meer begrip te kweken voor het type vrouwen al la Sophie. Van die figuren die al werkend hun kinderen proberen op te voeden. De hoofdpersoon druilt de hele dag overspannen op haar werk rond en weet daarbij ook nog tijd vrij te maken voor haar kinderen. Tjonge, wat krijg ik door het lezen van dit boekje een respect voor deze vrouwen die alles willen, maar niks doen en vooral heel irritant zijn.

Het effect van het boekje werkt bij mij als een rode lap op een stier. Het hele werk is vergeven van de Engelse managementtermen, waardoor de Engelse ziekte in je aderen gespoten wordt. Alsof onze Sophie met deze holle frasen aan deskundigheid en intelligentie wint. Woorden en afkortingen slingeren betekenisloos door de pagina's. Even een 'internationale conference call', of doe toch maar een 'town hall meeting'. 'Think manager, think male' is de leus om de juiste 'targets' te halen. Sophie is oliedom, ze kan alleen denken in de communicatietermen van het vak dat ze niet verstaat. De opvoeding van haar kinderen vergeet ze bij het werk dat ze verzaakt. Zo staat Sophietje de pers te woord als ze op de fiets zit met een kind achterop en voorop en op weg is naar de school van haar kinderen. Je hoeft geen deskundige te zijn om dit slap en half werk te noemen.

In plaats van applaus en respect verdient Sophie een hard 'boe'-geroep. Ze is een verwend nest met zadelpijn, die alleen maar aan zichzelf denkt en van een goed verhaal geen snars verstand heeft. De grote dosis schuldgevoel waarmee Sophie rondloopt, is misschien begrijpelijk, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat dit voortdurend gezegd moet worden. Opvoeden en carrière maken is alleen mogelijk als de taken thuis goed verdeeld en besproken worden. Kortom, ze kan alleen 'managen' op kantoor, als ze de boel thuis 'gemanaged' heeft.

Sophie zet door is een kind van deze tijd, want tijdgebrek beheerst de hoofdpersoon. Daarom doet ze alles maar half. Bijvoorbeeld als ze op haar werk een uitnodiging maakt voor het kinderfeestje van haar zoon Max. Tussen alle bedrijven door flanst ze iets op de computer in elkaar, terwijl ze de 'regional executive' advies geeft of hij naar 'dat event in Chicago' moet gaan. Ondertussen wacht ze smachtend naar een sexy SMS'je van de Franse pr-manager van de multinational.

Telefoon van mijn headhunter. Geen tweede gesprek bij het bedrijf met de aardige assistente. 'Geen personality fit. Maar er komt zeker iets anders voorbij. Today is not my day. Om mezelf op te vrolijken sms ik mijn Fransman mijn update: 'Chéri, do U want 2 hug?"
[…]
Heb nog even tijd om te werken aan een ingezonden brief aan Elsevier, als reactie op hun artikel over de vraag waarom Nederlandse vrouwen niet werken. Hoewel een beetje shitty artikel, ben ik het zo eens met de belachelijkheid in Nederland dat een fulltime werkende moeder een slechte moeder is. Hoe vaak heb ik het niet gehoord: moet je nou echt zo hard werken? Voor jou zijn je kinderen een sluitpost.
Gosh, zoveel privé gedaan op kantoor. Vanavond maar van huis uit werken. Waarom antwoordt die Fransman nou niet? (38)

Sophie zet door is een aanklacht tegen de tweeverdiener die zich in alle bochten moeten wringen omdat ze geen keuzes kunnen maken. Het boekje is een klucht geworden van ouders die hun kleuter een uur voor schooltijd op het schoolplein dumpen in de ijskou, omdat ze niet weten wat ze willen.

Dat het schrijven over het gezinsleven en de drukte die daarbij hoort, anders kan, bewijst columniste Doreen Maijoor met haar bundel Superman!? De uitroepteken en het vraagteken laten zien dat het hier gaat om een vrouw die eerlijk en openhartig schrijft, door overal vraagtekens en uitroeptekens te plaatsen. Soms zet ze (terecht) vraagtekens bij het moederschap. Tegelijkertijd vindt ze zichzelf beste moeder van de wereld.

Het boek is een verademing vergeleken bij de overspannen en overwerkte cultuur die Sophie de Klerck uitstraalt. De columns hebben wel een hoog damesbladgehalte, maar dat komt helemaal niet hinderlijk over. Maijoor geeft een kijkje in het kneuterige leven van de werkende moeder. Ze roept in 1998 in aanwezigheid van haar vrienden dat ze een kind wil. Allemaal kijken ze haar met een vreemde blik aan. Zoiets wil je toch niet? Al je vrijheid verlies je met je mooie figuurtje erbij - alles gaat hangen - en de rest van de carrière kun je vergeten. De vreemde kronkel van Maijoor krijgt echter veel navolging. Jaarlijks komen er nieuwe wezentjes bij. Is het niet bij de columniste zelf, dan wel bij één die eerst zo sceptische vrienden. Het jaar 2005 wordt een bijzonder jaar, concludeert Maijoor aan het eind van haar eerste column. 'Misschien [..] dat er een keer géén baby wordt geboren.' (10)

Het boekje met verzamelde columns barst van de zuigelingen die krijsend en poepend de lezer vergezellen. Maijoor toont zich een moderne moeder in haar beschouwingen. De problematiek van de gezinsplanning, komt uitvoerig aan bod. Iedereen wil twee kinderen en stort zich vol overgave op deze doelstelling. De natuur laat zich niet altijd zo goed regisseren. De ene keer is de planner te snel zwanger en de andere keer laat de zwangerschap veel te lang op zich wachten. 'De vrouwen die vroeger zo hard riepen dat ze er wel vier wilden, blijven haken bij twee.' (97) verzucht Maijoor in een column over haar zus. Zuslief wil eigenlijk even wachten op nummer twee. Dat is veel te druk, totdat ze tegen haar eigen verwachting en planning in, weer zwanger is. Na de tranen en veel 'ach en wee' gaat zus het aan het eind van de column toch leuk vinden.

Een flinke portie vrouwen- en kinderleed, die een boeiend inkijkje biedt in de Nederlandse gezinscultuur. Boeken als Sophie zet door en Supermam!? laten de ontwikkeling zien van veertig jaar de pil als voorbehoedsmiddel. Het krijgen van kinderen is een planmatige kwestie geworden, die je met de agenda in de hand bepaald. Het past in het leven van hard werken, veel willen en moeten doen, en de leegte van het computerscherm. Al kijkend op de covers van beide boeken constateer ik één ding. Ik zit liever bij Doreen Maijoor op de kussens met haar twee kinderen om me heen, dan dat ik tussen die wijdverspreide benen en het streberige minirokje van Sophie de Klerck zou moeten hangen. Bij Maijoor proef je de huiselijke knusheid van het gezin, die je bij de overspannen De Klerck zo vurig mist.

Almelo, april 2005



LitNet: 06 Mei 2005

boontoe / to the top

NeerlandiNet: voorblad / front page

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.