Het boek van 2004

De literaire keuze van Hendrik-Jan de Wit

Dan Sleigh: Stemmen uit zee. [Oorspronkelijke titel: Eilande].
Vertaling: Riet de Jong-Goossens.
Amsterdam: Querido, 2004.
ISBN: 90 214 8013 1.
Prijs: € 24,95.
669 pagina's.

De uitgevers zijn hun kalkoen al aan het besprenkelen voor hun kerstdiner en leggen het vuurwerkpakket aan om nog hogere pijlen in de nieuwjaarsnacht te kunnen schieten. De critici leunen tevreden achterover, nu hun boekenspecial in de winkel ligt. Boordevol lof en lege termen om te vertellen over het mooiste boek van het jaar. In al die slijmerige besprekingen met een eindeloze reeks aan romantitels, blijft één grote naam achterwege: Dan Sleigh. Hij is juist dè schrijver van 2004. Sleighs boek vormt de grote uitzondering in de eenheidsworst van boeken van het afgelopen jaar.

Eindelijk mochten de Nederlanders kennismaken met de vertaling van Dan Sleighs roman Eilande, vertaald als Stemmen uit zee. Een Hollandser boek dan Sleighs Eilande bestaat er niet, besef ik na het lezen van deze letterlijke en figuurlijke grote roman. Het pakt een onderwerp aan, dat hier in Nederland onbesproken blijft: het kolonialisme en de wandaden van Nederlanders in gebieden die niet van hun zijn. Stemmen uit zee vertelt de Nederlandse geschiedenis zoals geen enkel geschiedenisboek zou kunnen. Het is geen historisch document, maar een levendig verhaal waarin mensen en in het bijzonder twee vrouwen door de bladzijden heen ademen.

Sleighs roman maakt van het kolonialisme een avonturenroman en doet je gruwen en genieten. De zeven verhalen van de zeven mannen verschuiven voortdurend van focalisator en hetzelfde verhaal wordt soms door twee verschillende personages verteld. De roman is hierdoor bijna filmisch geschreven, steeds verandert het gezichtpunt van verteller, kijker en daardoor ook van de lezer.

Het is jammer dat een dergelijk boek, dat overigens redelijk goed verkocht is, niet of nauwelijks genoemd wordt in de lange lijstjes van de literatuurcritici. Zeker, de vertaling van het Afrikaans naar het Nederlands levert soms draken van zinnen op in Stemmen uit zee. Zoals bij de huwelijksvoltrekking van Daniel en Pieternel in het zesde hoofdstuk:

   De kerkdienst duurde lang, de zaal was vol tot aan de luiken, de opper las het hele hoofdstuk uit Bulaeus, en de gemeente was dankbaar voor de goede stem van jonker Hugo toen ze op konden staan om te zingen, want de middag was warm en er was weinig frisse lucht daarbinnen. Toen Lamotius hen voor de lessenaar riep, maakte Daniel zich zorgen over Pieternel, die zo bleek was. De opper las het formulier voor. Hij was een vlotte lezer, en toen hij hun de vraag stelde of ze voor God en deze getuigen de gelofte wilden afleggen, kreeg Daniel het gevoel dat het dek onder zijn voeten wegliep als op een schip dat van een steile helling glijdt, en de branding in zijn oren dreunde, en hij kon zijn eigen stem nauwelijks horen antwoorden. (515)

Dit soort zinnen in het Nederlands halen de kracht uit de roman. Zonder al teveel problemen zou vertaalster Riet de Jong-Goossens de moeilijk leesbare zinnen, kunnen omvormen tot aantrekkelijke en kortere zinsconstructies. Nu moeten sommige lange zinnen meerdere malen gelezen worden om de gebeurtenissen echt tot je in te laten werken. Dat is jammer, want zondermeer had de vertaling de aantrekkelijke stijl van Sleigh kunnen behouden. Nu is het tot een monster verworden. De lezer die deze tekortkoming voor lief neemt, zal ontdekken dat Stemmen uit zee zondermeer een meesterwerk is.

Almelo, december 2004



LitNet: 07 Januarie 2005

Klik hier en sluit aan by ons nuusbrieflys vir jou weeklikse dosis oemf! Klik hier om die nuutste nuusbrief te sien

boontoe / to the top

NeerlandiNet: voorblad / front page

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.