Een schitterende roman

Hendrik-Jan de Wit

Arthur Japin: Een schitterend gebrek. Roman. Amsterdam, Antwerpen: De Arbeiderspers, 2003. ISBN 90 2952345x. Prijs: € 17,95 (gebonden). 239 pagina’s.

Niet altijd hoeft een roman een onbekende geschiedenis te bevatten. Arthur Japin behandelt in zijn roman Een schitterend gebrek een krachtig historische persoonlijkheid. De grote veldheer van de liefde: Giacomo Casanova (1725-1798). De man die van de verleidingskunst een beroep maakte. Zijn memoires zijn wereldberoemd en hij geldt als de grootste minnaar die ooit leefde. Arthur Japin benadert in Een schitterend gebrek Casanova vanuit het gezichtspunt van een vrouw, Lucia. Ze is de eerste liefde van Giacomo Casanova en heeft een grote invloed op zijn verdere leven gehad.

Twee keer ontmoetten de twee elkaar. De eerste keer in Pasiano, vlakbij Venetië, op een groot feest. Lucia is veertien, Giacomo zeventien jaar. Ze beloven elkaar voor eeuwig trouw en Giacomo vertrekt om in het voorjaar terug te keren. Als Giacomo terugkeert in het voorjaar voor de verloving, dan is Lucia verdwenen. Ze is zonder enig opgaaf van redenen verdwenen, haar verraad heeft Giacomo’s kijk op vrouwen voor de rest van zijn leven bepaald.

De oorzaak weet Giacomo niet. Japin vertelt het verhaal in zijn roman. In de tijd tussen herfst en voorjaar treft Lucia een verschrikkelijke ziekte, de pokken. Ze ontsnapt aan de dood, maar haar gezicht is getekend voor het leven:

Na al die jaren kost het mij nog moeite de ravage te beschrijven die ik op mijn spiegelbeeld aantrof. Laat het genoeg zijn te weten dat ik mijzelf er niet in herkende. Rood en strakgespannen huid werd aangemaakt over wat één grote open wond moet zijn geweest. Deze verse aangroei zou mettertijd helen, zij het onregelmatig met diepe putten en dikke bobbels. Mijn linkeraanzien was echter door samentrekkende littekens onherstelbaar verwoest. (100-101)

De vijftienjarige Lucia stelt zich voor een dilemma, die buitengewoon doordacht is. Haar misvorming zou Giacomo ongelukkig maken en zijn ongeluk zou haar eveneens ongelukkig maken. Ze kiest bewust voor haar eigen noodlot en wil Giacomo het ongeluk besparen door hem nu af te wijzen.

Japin kiest voor de dramatische structuur van zijn verhaal de tweede keer dat ze elkaar ontmoeten. Amsterdam 1758, zestien jaar na de eerste ontmoeting. Beiden hebben een andere naam aangenomen en schikken zich in hun lot. Lucia is een daadkrachtige dame geworden, die met haar gebrek heeft leren omgaan. Giacomo is een ware minnaar geworden, die zijn kracht vindt in het liefkozen van het vrouwenlichaam. Hij is zich nog altijd niet bewust van de reden waarom Lucia hem verlaten heeft destijds. Dat geeft het verhaal een prachtige dramatiek.

Langzaam dringt de lezer in het verhaal van Lucia. In eerste instantie blijft onduidelijk wat het gebrek van Lucia is en geleidelijk komt dit met haar levensverhaal naar buiten. Ze verdwijnt nadat ze de beslissing heeft genomen uit Pasiano. Ze breidt haar kennis uit en treft een vrouw die haar lelijkheid als een schitterend gebrek ziet. De vrouw heet Zélinde, die de toekomst erg rooskleurig ziet. Ze denkt dat de vrouw volledig gaat meetellen in het openbare leven. Zélinde beoefent actief de wetenschap en gebruikt Lucia om de gedachten te ordenen. Na de dood van haar begunstigster Zélinde komt Lucia in Amsterdam terecht. Een hele zware tijd waarin ze uiteindelijk in de prostitutie haar levensonderhoud vindt.

Lucia ontmoet Casanova als ze haar leven weer enigszins op orde heeft. Ze hoeft niet meer te leuren in de bordelen van Amsterdam, want ze heeft de oplossing voor haar lelijke gezicht gevonden: de sluier. Zo ontmoet ze ook Giacomo. Hij herkent haar niet, maar is wel heel erg vervuld van haar. Pas later volgt de ontmaskering, of beter gezegd ontsluiering. Het is het emotionele en dramatische moment in de prachtige roman van Japin.

Arthur Japin reconstrueert met Een schitterend gebrek een geschiedenis niet zoals het gebeurd is, maar zoals het gebeurd zou kunnen zijn. De kracht die hier doorklinkt is dat je je nooit afvraagt of iets zo gebeurd zou kunnen zijn, maar het is zo. Japin duikt zover in zijn personage dat alle gebeurtenissen behoren tot het logische verloop van de roman. Japin weet zijn hoofdpersonage Lucia zo sterk neer te zetten dat alles begrijpelijk is.

Het is dat inlevingsvermogen in een historische persoonlijkheid, dat Een schitterend gebrek0 tot een ontroerende en spannende roman maakt. Lucia is de heldin van het verhaal. Japin laat met zijn roman zien dat juist Lucia een ontzagwekkende invloed heeft op de minnaar Casanova. Allebei vinden ze de troost van hun verdriet: hij als minnaar, zij als hoer. Het geluk van beiden ligt besloten in het noodlot van de ziekte de pokken. Het is Lucia die dit noodlot overwint. Dat laat Japin zien in zijn betoverende roman. Hij reconstrueert de historie zoals deze zou kunnen zijn geweest. Een schitterend gebrek is een schitterende roman, die schittert in zijn inlevingsvermogen. Japin maakt van een figuur die historisch aan de zijlijn staat, een hoofdpersoon.

Almelo, december 2003

12 Desember 2003

boontoe / to the top

NeerlandiNet: voorblad / front page

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.