Uiteenspattende droogte

Hendrik-Jan de Wit

Herman Brusselmans: De droogte. Roman. Amsterdam: Prometheus, 2003. ISBN 90 446 0303 5. Prijs: € 18,00. 330 pagina’s.

Het oeuvre van de excentrieke Vlaamse schrijver Herman Brusselmans is niet te vergelijken met het werk van andere schrijvers. De nieuwste roman van Brusselmans, De droogte, doet nog het meest denken aan een Amerikaanse avonturenfilm. Zo’n film die je op een verloren avondje bekijkt en die als hij afgelopen is, direct mag worden vergeten. In De droogte zwerft hoofdpersoon en verteller Fadzio door een naamloze stad. Het doel dat Fadzio heeft, verschuift voortdurend met de wisselende omstandigheden waarin hij verzeild raakt. Net als in die Amerikaanse film komen de avonturen naar de hoofdpersoon toe. Heel wat leed passeert hem: een bankoverval waar hij buiten zijn wil om, een prominente rol krijgt; een man die hij naar het ziekenhuis moet brengen maar waarmee hij uiteindelijk in de kroeg belandt. Dit zijn slechts een paar voorvallen van het scala aan extreme situaties waarin Fadzio terechtkomt.

De roman opent met de scheiding van zijn vrouw. Fadzio, de verteller van De droogte zet zijn verhaal direct neer:

Omdat mijn vrouw de smerigste teef en de goorste hoer van heel België was, heb ik een moeilijke scheiding achter de rug. Zij wilde ons huis met alles erin, de auto en de hond. Als het van haar afhing, kreeg ik niks. Als het van mij afhing, kreeg zij de hond. (5)

In de rechtzaal zit hij tegenover zijn vrouw en haar advocaat en levert de verteller en hoofdpersoon Fadzio een heerlijk stuk proza. Aan alle kanten rommelt de argumentatie van Fadzio’s vrouw: zij is de oorzaak van de scheiding, maar doordat Fadzio zich negatief uitlaat over de voetbalclub Anderlecht, krijgt hij alleen de hond toegewezen:

Daar stond ik dan. Eenzaam, gescheiden, geen huis, geen auto, geen hond, en alleen geld in m’n zakken voor een paar koppen koffie. Ik liep café De Tralie binnen, waar ik in een hoek ging zitten. Het werd hoog tijd om te overdenken wat er van de rest van mijn leven moest worden. (8)

Vanaf het moment dat Fadzio de rechtzaal verlaat, sleurt hij je van de ene vreemde situatie naar de andere. Van alles gebeurt er en je raakt snel de draad kwijt. Fadzio trekt in bij zijn moeder. De ongelukkige omstandigheid wil dat hij op de dag van de rechtzaak zijn baan als Mazda-verkoper kwijt is geraakt. Hij is betrapt door zijn baas toen hij een vrouwelijke collega seksueel behaagde. Overigens niet tegen haar wil in, want Fadzio kan het beste beffen van alle mannen. Zijn baas meent daar het alleenrecht op te hebben en hij ontslaat Fadzio. Fadzio gaat op zoek naar een baan. Hij drinkt graag een pilsje en doet daarom regelmatig een café aan. Het verhaal dat zich ontspint, bevat een krioelende hoeveelheid spannende gebeurtenissen waar Fadzio gewild of ongewild een rol in speelt. Onderwijl maakt hij op bijzondere wijze kennis met allerlei stadsgenoten en weet tussen de bedrijven door diverse vrouwen te ‘poepen’.

De kracht van Brusselmans is zijn voortdurende spel met het verhaal. Brusselmans heeft controle over de gebeurtenissen. Voor de lezer is het verhaal een opeenstapeling van unieke gebeurtenissen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Maar wat je pas later ziet, is dat de verschillende personages steeds weer terugkomen in het brein van de verteller Fadzio en hij zoekt ze ook steeds op. De herhaling vormt een sterk instrument en het heeft een humoristische werking. Fadzio komt herhaaldelijk op het politiebureau, steeds met een andere aanleiding. Hij weet zonder veel moeite de beschuldigingen te ontkrachten. Het levert hilarische passage’s op waarbij je het plezier proeft waarmee Brusselmans de roman geschreven heeft. Voortdurend probeert hij je op het verkeerde been te zetten door het juiste been te gebruiken.

De obsessie van Fadzio om een Toyota-verkoper te worden, is door het hele boek verweven. Steeds komt zijn heimelijke wens tot uiting en iedere keer laat Fadzio zich afleiden door gebeurtenissen. In de kroeg verneemt hij dat de neef van een vaste klant een Toyota-dealer is. Als hij eindelijk bij die dealer komt hoort hij dat de baas helemaal geen contact meer met dat familielid heeft. Toch heeft Fadzio geluk. Hij krijgt de prachtige opdracht om een Toyota te verkopen als de baas weg is. Als de twee potentiële kopers in de zaak zijn en Fadzio de auto verkocht heeft, jaagt hij de potentiële kopers weg:

‘Weet je wat het is?’ zei ik. ‘De mensen hebben geen mededogen meer. Het is een typische ziekte van onze tijd, hoe jong ik mag zijn. Jullie zijn ouder en zouden beter moeten weten. Wat is dat trouwens met jullie kapsels? Kon er echt niks anders af? Alsof het zo moeilijk is om een deftige kapper te vinden. Kijk, ik zal jullie dit zeggen: van het verkopen van een Toyota hangt in zekere zin m’n toekomst af. Maar als jullie denken dat ik aan mensen zoals jullie een Toyota wíl verkopen, dan zitten jullie er glad naast. Glad, hoor je dat. Ga heen en koop een Renault Mégane of zoiets. Het is lang geleden dat ik twee zulke kloefkappers in m’n zaak heb gehad. Vooruit, vort.’ (273-4)

De roman is rijkelijk gevuld met dit soort redeneringen. Als Fadzio zijn doel bereikt, gebeurt er wel iets wat hem van het doel afhoudt. Niet altijd doet hij het zelf, maar vaak heeft hij er een grote invloed op. Fadzio wordt geen Toyota-verkoper en hij blijft bij zijn moeder wonen. Dit soort voorvallen in combinatie met de absurditeiten maken De droogte een feest om te lezen. Want Brusselmans spat en fonkelt weer als vanouds. De droogte is een meeslepende roman die van het begin tot het einde boeit. In die zin lijkt het op de avonturenfilm waarin je meegesleurd wordt door het verhaal. De held van Brusselmans is echter niet de ‘hero’ van het Amerikaanse doek. Fadzio is een vunzig mannetje dat criminele middelen niet schuwt. Ook loopt het verhaal anders af. De titel van de roman verraadt de verteller pas op de laatste bladzijde. Fadzio laat de lezer achter met een klein beetje hoop in alle ellende. Brusselmans trakteert met De droogte op een tragisch verhaal dat uit zijn komische voegen barst.

Almelo, oktober 2003

boontoe / to the top

NeerlandiNet: voorblad / front page

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.