Frankrijk schrijft terug

Hendrik-Jan de Wit

Elisabeth Barillé: Een Parisienne in Amsterdam.
Vertaald door Floor Borsboom.
Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij De Arbeiderspers, 2004.
ISBN: 90 295 0451 X.
124 pagina’s.
Prijs: € 12,95.

De Nederlandse boekenweek met als thema ‘Gare du Nord’, waarbij het contact tussen Nederland en Frankrijk centraal staat, levert een stortvloed aan publicaties op. Iedere zichzelf respecterende Nederlandse schrijver heeft wel iets met Frankrijk of was er wel een keertje geweest. Het resultaat is een stapel boeken die opgestapeld de hoogte van de Parijse Eifeltoren evenaart. Gelukkig blijft het contact tussen Nederland en Frankrijk niet beperkt tot de stapel publicaties van Nederlanders over Frankrijk.

Eén van de weinige terugschrijfacties komt van de Parissiene Elisabeth Barillé. Ze verblijft vele maanden van het jaar in de Nederlandse hoofdstad. In 2002 verscheen van haar een uiterst vermakelijk boekje in het Frans, Amsterdam, à ma guise. Hierin vertelt ze over haar ervaringen in Nederland. Barillé is romanschrijfster. Diverse romans van haar werden nog voor verschijnen een hit, waaronder het later in Nederlands vertaalde Een modelpaar, Een man, twee vrouwen. Naast romans schreef Barillé twee biografieën, één over Laure, de geliefde van Georges Bataille, en de andere over Anaïs Nin.

Barillés ervaringen in Amsterdam liggen nu in de Nederlandse boekhandels, vertaald als Een Parisienne in Amsterdam. In de verantwoording vertelt vertaalster Borsboom dat de Nederlandse versie aangepast is aan het Nederlandse publiek. Wat de verandering precies is, blijft helaas onduidelijk. De vertaalster zal wel haar redenen hebben voor deze beslissing. In Barrillé behandelt in vijf hoofdstukken allerlei Nederlandse aspecten, waarbij haar eigen belevenissen een doorslaggevende rol spelen. Barillé weet waar ze over schrijft. Ze weet hoe de vla smaakt en beseft dat boerenkool met worst zwaar op de maag ligt.

Zoals te verwachten valt, somt Barillé vele bekende (voor)oordelen op over Nederland: het water speelt een belangrijke rol in de waarneming van Barillé, wordt de gezelligheid even genoemd en heeft ze geregeld over het Nederlands softdrugsbeleid. Heel Nederland bestaat uit grachten, iedereen drinkt iedere avond ‘gezellig’ een kopje koffie bij elkaar en elke Nederlander neemt een joint voor het slapen gaan.

De avond valt. Men haalt de lantaarns te voorschijn die bij Blokker in de aanbieding op de kop zijn getikt. De kinderen liggen al vanaf zeven uur te slapen, hun vuistjes gebald. Het is tijd voor de eerste joint, kant-en-klaar gekocht in een plastic buisje om hem vers te houden, of ‘zelfgerold’ van weed die soms ter plaatse wordt geteeld, in een onopvallend hoekje in de tuin. Eentje zou genoeg zijn, maar dankzij de loomheid die over ons neerdaalt, zullen er nog meer volgen: contouren verbleken, schuttingen vervagen, geluiden verflauwen en andere, onzichtbare deuren gaan open. (40)

Het zijn de ‘toeristische attracties’ die iedere buitenlander opvallen en Barillé moet ze vanzelfsprekend even noemen. Het is de kortzichtigheid van de buitenlander die hierin doorklinkt. Ik weet niet of je het haar kwalijk moet nemen. Een soortgelijke opvatting lijkt ze aan de dag te leggen als het om Amsterdam gaat. Net als veel andere buitenlanders denkt Barillé dat Nederland alleen uit Amsterdam bestaat. Dat Nederland uit meer dan Amsterdam bestaat, ontgaat Barillé volledig. Het boek gaat echter meer over Amsterdam, dan over Nederland.

Ondanks deze bekende tekortkomingen vertelt Barillé een heel spannend verhaal over Nederland en de Nederlanders. Ze weet bijvoorbeeld het typisch Nederlandse fenomeen van de woonboot haarfijn uit te leggen. Barillé noemt het de ‘twee driften’ die de Nederlander in het huis op water combineert. De Nederlander voelt zich in zijn eigen boot als een hond in zijn mand, terwijl daar aan de andere kant het verlangen naar vrijheid, de ruimte en de zee is. In de woonboot komen het avontuurlijke met het huiselijke, burgerlijke leven samen.

Het verhaal van Barillé krijgt met dit soort opmerkingen een heerlijke smeuïgheid, die het boek ook voor Nederlanders en niet-Amsterdammers interessant maakt. Een buitenlander als Barillé ziet namelijk dingen die je als Nederlander helemaal niet opvallen. Daarnaast weet ze informatie te geven over dingen die weinig Nederlanders weten. Misschien omdat de Nederlander die onalledaagse nieuwsgierigheid van de toerist mist. Het maakt Barrilé’s boek tot een spiegel van mijn eigen land. Door haar zie ik nieuwe en andere dingen, terwijl ik meende alles al te weten en te kennen. In Een Parisienne in Amsterdam staat veel onbekende informatie, zoals over de provo’s [de term is een afkorting van provoceren, legt Barillé uit door de mond van een Nederlandse vriend] en de jodenvervolging in Amsterdam. Barillé houdt heel haar boek die onderhoudende en aantrekkelijke toon van vertellen vast. Daarom is Een Parissienne in Amsterdam voor elke Amsterdammer en niet-Amsterdammer een múst om te lezen.

Almelo, april 2004



LitNet: 04 May 2004

boontoe / to the top

NeerlandiNet: voorblad / front page

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.