Afrikaans-debat: ’n volwassenheid benodig!

Jason Lloyd

Wie is die voorvegters van Afrikaans? Is dit Karen Zoid? Is dit die taalbulle? Die Afrikaners? Of dalk die bruin mense?

Max du Preez het in een van sy Rapport-rubrieke geargumenteer dat die Afrikaanse rock-sanger Karen Zoid meer doen vir Afrikaans as die taalbulle — Dan Roodt, Hermann Giliomee en Jaap Steyn — saam.

Oor Zoid se rol sal daar seker meningsverskil wees, maar wat van die taalbulle? Kan mense wat nog steeds die ideologie van die verlede indirek verdedig (al probeer hulle die teendeel bewys) regtig voorvegters van Afrikaans wees?

Neem maar nou net vir ’n ou soos Roodt. Hy het al gepleit vir ’n aparte Afrikaanse onderwys-ministerie en hy beweer Bantoe-onderwys onder apartheid was nie so sleg nie. Sy voorliefde vir aparte ontwikkeling is maar net ’n mooi woord vir rassediskriminasie.

Die filosoof Johann Rossouw reken kunstenaars (soos Zoid) en politieke stemme het almal ’n rol. En dan noem hy die Vryheidsfront (VF), MWU-Solidariteit en die Groep van 63 as “ou politieke stemme wat hulself getransformeer, hul rassebagasie afgeskud het en begin het met ’n poging om Afrikaanse belange inklusief binne en lojaal aan Suid-Afrika te verwoord.”

Maar hoe nou? ’n Mens kan nie een van bogenoemde (politieke) organisasies werklik veelrassig noem nie. ’n Paar swaeltjies maak mos nie die somer nie. So, hoe kan hulle Afrikaans inklusief bevorder?

Maar die amper infantiele debat oor wie die beste vegters vir Afrikaans is, gaan on nêrens bring nie, al staan ons ook op ons koppe. Die vereiste van ’n suksesvolle debat oor Afrikaans is groter volwassenheid, bedaardheid en eenheid.

Eenheid? Nie so maklik nie. Veral nie as dit kom by die bruin mense se aandeel in Afrikaans nie.

Dit voel ál of sommige wit Afrikaanssprekendes steeds nie die bruin mense se aandeel in Afrikaans erken nie. En tog het wyle Jan Rabie dikwels gesê Afrikaans is een van Suid-Afrika se trotse veelrassige prestasies. Dan noem hy iets wat baie belangrik is: “Gekleurdes is een van die mees inheemse, die mees Afrikaanse elemente van Afrikaans.”

Voordat rubriekskrywers soos Du Preez en Rossouw, die taalbulle, die sogenaamde getransformeerde organisasies en ander taalstryders hulle nie begin besig hou met die versoening van wit en bruin Afrikaanssprekendes nie, gaan ons nie skouer aan skouer ’n toekoms vir Afrikaans kan uitkap nie.

’n Gestry oor wie die meeste vir Afrikaans doen, belemmer die bedaarde en volwasse debat wat ons nodig het vir Afrikaans se voortbestaan. Afrikaans kan net gedy indien die sprekers van die taal mekaar as gelyke sprekers aanvaar en respekteer.

En die omstandighede is nie ongunstig nie. Daar is faktore wat meewerk om die tradisionele beeld van Afrikaans as draer van konserwatiewe denke en verstarde filosofie te verander tot een van ’n progressiewe en dinamiese taal van ’n groter en beter Suid-Afrika met groter eenheid tussen die mense van die land en ook tussen mede-Afrikaanssprekendes.

Talle swart intellektuele, soos pres Thabo Mbeki, oudpres Nelson Mandela, aartsbiskop Desmond Tutu en mnre Pallo Jordan en Matthews Phosa het ’n oop gemoed teenoor Afrikaans. Selfs die PAC begin openlik na die Afrikaners vry en erken dat Afrikaans onlosmaaklik deel is van Afrika.

Ook die ANC in die Wes-Kaap, waar bruin mense die meerderheid vorm, is besig om te verafrikaans, veral met die oog op diens aan die plattelandse bruin mense.

Daarby het talle bruin Afrikaanssprekendes op vele terreine ’n groot rol in die bevrydingstryd gespeel as kampvegters in die stryd teen verdrukking. Mense soos dr Allan Boesak, prof Jakes Gerwel en mnr Franklin Sonn tel onder dié mense.

’n Debat gaan egter nie die knoop deurhaak nie. Bruin mense gaan huiwerig bly oor die taalstryd solank dinge soos die volgende gebeur:

© Kopiereg in die ontwerp en inhoud van hierdie webruimte behoort aan LitNet, uitgesluit die kopiereg in bydraes wat berus by die outeurs wat sodanige bydraes verskaf. LitNet streef na die plasing van oorspronklike materiaal en na die oop en onbeperkte uitruil van idees en menings. Die menings van bydraers tot hierdie werftuiste is dus hul eie en weerspieël nie noodwendig die mening van die redaksie en bestuur van LitNet nie. LitNet kan ongelukkig ook nie waarborg dat hierdie diens ononderbroke of foutloos sal wees nie en gebruikers wat steun op inligting wat hier verskaf word, doen dit op hul eie risiko. Media24, M-Web, Ligitprops 3042 BK en die bestuur en redaksie van LitNet aanvaar derhalwe geen aanspreeklikheid vir enige regstreekse of onregstreekse verlies of skade wat uit sodanige bydraes of die verskaffing van hierdie diens spruit nie. LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.