
Imibongo yesiXhosa
Ibhalwe ngu Bulelwa Mbangu
Laphum’ikhwezi
Laqaqamba tyhini! lagqama
Langa inene liyadlisela
Kaloku ekugqibeleni lide
Layikhanyisel’i-Afrika esezantsi
Lazingisa mawethu labengezela
Lisibonis’amandl’eliwaquletheyo
Andithi liza nako ukusa?
imin’emyoli kwiAfrika esezantsi
Lazinga langa liyahlola
Phezol’oku ibiyemnyam’intsunguzi
Silahl’ithemba singayibon’indlela
Alabhungisa lee thu! ikhwezi
Siyawazi sonke amahlandinyuk’ephezolo
Siyawazi sonke amanyundulul’obumnyama
Siyayazi sonke imiphefumlo engenatyala
Ethe yasandulela kwangalo iphezolo eli
Iphezolo lisishiye sibamb’ongezantsi
Iphezolo lisishiye sithwel’izandla
Iphezolo ladlula sigob’iminqonqo
Kuba kaloku ithemba belilahlekile
Suka wena nkwenkwezi yokusa wavela
Wavela ungabhungisanga sakhamnqa
Sabon’imilomo ijijeka luncumo
Sazibona zithululeka inyembezi zovuyo
Uzuzinge ke ungasishiy’enyanyeni
Uzukhaliphe uyiphuthum’iAfrika
Ungalilibali elo langa lobomi
Khon’ukuze sibenamandla singatyhafi
Qaqamba nkwenkwezi usibon’isindlela
Gqama usikhokele usalathise phambili
Khanyisa khon’ukuze sivuseleleke
Usinyamezele maxa wambi asiboni
Isele ivakala naloo mpepho yokusa
Itsho ngemnandi yona ingoma
Kaloku le ngoma isithuthuzela ngezezolo
Iphinde ivuselel’ithemba ngale min’izayo
Vukani! maAfrika niqhwab’izandla
Sukumani kaloku niyiyizele
Awu! awusatyityimbi ngani na
Khon’ukuze eli khwezi lihlale lihleli
Vuyani! bantu nimbulel’uQamata
Ngokusiphathela le nkwenkwezi yokhanyo
Ngokusizisela umalathisi ndlela
Ozakusikhokelel’isizw’enkululekweni.
Yini na le!
Azi ndimnt’uyintoni na mna
Lo ungade akauzuzukuphumla
andithi kaloku izolo besisithi
“Sakhululwaaaaaa!!!!!!!!!!!”
Kodwa yab’ingqondo isemakhamandeleni
Ndibavile bevungama befuninkululeko
Ndancedisa ndahlokoma ngelikhul’ilizwi
Ndizibona ndicondoba ngondiliseko
Ndiyibon’indlela ithe tyaba phambili
kuba mna bendisemakhamandeleni
Ndibabonile beyaluzela besithi, halala!!!
Njengowenani ndazanekizandla
Andaphozisa nemilenze ndayisondeza
Kaloku awanyamezeleki amatyathanga
andithi bendisemakhamandeleni?
Liphumil’ikhwezi sabhiyoza savuya
Intliziyo izel’ithemba ithulul’imigcobo
Bendingathini na emva komxhin’ongaka
Ndixhuma-xhuma ngawona amangalisayo
Ndisithi, “ndakhuluw’emakhamandeleni”
Ndihlel’ithutyana ndajikelezi’iKanana
Inyawo zam kaloku zindivumela
Kwanezandla aziyekang’ukujiwuziswa
Kuba le ndlela ibintle isomeleza
Ka-a-nti ndisesemakhamandeleni
Ndimnt’utheni na l’ungafumani kuphumla
Ndibangagxanya ndibangaphekuza
Unotshe asekho amatyathanga
Ayiqamangele ingqondo ngokupheleleyo
Yeha ke! Ndisesemakhamandeleni
Kwowu! Ngqondo ukwemb’ingxingwa
Awunamlomo uyohlulek’ukukhwaza
Awunazandla awukwaz’ukuhlanganisa
Ukanti awunanyawo akunakwesaba
Awu maAfrika! isesemakhamandeleni
Izingqi zexesha
Yini! na le kanye uyizungulayo?
Yini! na le ufuna izaliseke?
Nzuzo ni na le uyisekelezileyo?
Le! ibangela ukuba uchasele kangaka?
Ndibabukele bekugqadazelela watsho ngowenkawu
Kant’abanye bachulil’ukunyathela awabanika thuba
Ndababona bekrozis’amehlo waletshez’okombane
Uphuncuka-bemphethe otshatsheleyo elizweni
Ndibavile abafana bendyondyela ezantsi
Bekukhwebela kubo, wanikin’intloko
Ndibavile nabasetyhini bekuntyilozela
Becinga baneqhinga, kanti batsho phantsi
Umlisela nomthinjane ukh’ubambele kuwe
Naw’uthi goxe wang’ungabakholisa
Phutshu! owakh’umsil’unganqandwa nje
Utshu’ulutsha lushiyeke lubamb’ongezantsi
Uwadanisil’amaxhego avakal’esithi “Kwekh’ limkile”
Kub’akuthe tshe! usithela ngapha kwesibhakabhaka
Zancedis’izalukazi zisith’ “iintsuku zethu”
Wabe wena umqongqothe vuthu! owab’uvimba
Ndizibonil’iingcali ziphithizela zikugocagoca
Zifun’imfihlelo awakh’utsh’ukuyidandalazisa
Ndabon’iingcaphephe zidala kwangelakh’igama
Hayi bo! awakh’utshu’ukuvakalelwa
Ndiwabonil’amadod’amakhulu ezinikithemba
Exhathisa ngawe kwizicwangciso zengomso
Suka wena wawadel’ukuzikisisa
Phofu kwasekuqaleni ubungelilo ityholo
Ndizibonile kwanezilumko zisithela kwangawe
Zisith’ “ukuba besinexesha ngesithee ...’
Wabe wena uzolil’ubakhelumkhanya
Wath’aph’uphenduleyo yanguqulukubhode bee nkebe!
Nezityhakala aziyekang’ukubhedesha
Zisiba ungazasulela ngobuqhophololo
Waqikileka ngomhlana kub’ubungengowazo
Zafane zazi zazikhohlisa ngelithi “lisekho nangomso”
Ngqondo ni na le ikrele-kreke yakubumbayo
Yingcinga esuka phi le yaphuhlisa wena
Kambe ke unethamsanqa kub’uyalawula
Izizwe nezikumkani zisezandleni zakho
Ndiyakukhahlela ngesithozela ndithi “Aah!”
Ndikothulel’umnqwazi silwesingenamngxuma
Iimbombo zeli gada inene zezakho
Oth’ “akunjalo” ndimxolel’ushiywe ngumlomo
Ukuwa kweqhawe
(Usekelwe ekushiyweni kwethu nguComrade Chris Hani)
Uwile umthi omkhulu wohlanga
Uwile umthi omkhulu wesizwe
Uwile umthi omkhulu womhlaba
Wawa sashiyek’isizwe simatshekile
Awuvuthuzwanga mimoya midaka yakuthi
Awubethwanga zinkqwithelo namakhephu
Ntonje mgawuli uthile ungenantlonipho
Efukam’inzondo wonde ngawo wawosela
Azi sobheka phina xa udandalaz’oluhlobo
Sosithela ngantoni na kwizithonga zenkohlakalo
Sobambelela phi! ubuyintsika nje
Sosulwa nguban’iinyembezi ubulithemba nje
Vukani!!! Bantu siyaphelisizwe sethu
Vuthuzani nisiphule nihlanganyele niye phambile
Siwukhathule lo mmango sesisondele
Qina m-Afrika ungatyhafi ungaphumli.
Lo ngowakho
Awu! Yath’ivela lentokazi yabisinekile
Sathi sayayibuka yabizifingele ezayo
Yabonakal’ikruqukile yanga ithi
“Ndafika kuloo mhlab’umagada”
Uncumo ibiyimigudu kodwa yab’ithandeka
Isikhalo besinqabile kuba yabizolile
Ithe zole cwaka yang’ingadanduluka
“Ndisan’akhel’umkhanyo”
Mhla wakhuph’izwi sayana ngamehlo
Sabek’iindlebe ngobunono kub’usothusile
Kunge kuthethigqala sathi siselapho
Wasithul’ululel’ingoma samangala
Qingqa mntwana ixesha liyakuvumela
Khasel’entla kuninz’okukulindileyo
Uz’umbulel’uQamata ngezo zipho
Akuthe wambu! ngaz’ungaziqhusheki
Ubukho bakho liqhayiya kum
Ubukho bakho libhongo kum
Ngawo lomhla ndenz’isibhambathiso
Okwam konke ndikwabela wena
Ukuqhawuka kweqhina
Ndiph’imfihlelo yomonde wakho
Ndicaphulele kuvimba wentobeko
Uqhekeze necuntswana lwenzondelelo
Kuba ezi zisisisekelo sakho
Ndithi ndakuphos’iso ekhohlo ndifik’inguqulukubhode
Ndikrwaqul’ekunene inene ngumbhodamo
Amalangatye namalangab’entiy’edwanguza
Azi Thando luphin’ulwamvila lwakho
Iyagubek’intliziyo ayinyamezeli
Iyaqhek’intloko amahlath’aphelile
Ziyaphokok’imbokodo zentiyo ndiyabuza
Waya phina Thando ungabophi nje
Ntlandlolo wab’ukho ugxothwe phi na
Izolok’ubutshila uzimelephi na
Ubufudul’utsheleza akuvakalelwa yini na
Akusekho mfihlelo nambeko yini na
Zaphokok’iinyembezi
Wakrunek’umphefumlo
Sisithokothoko sentsunguzi
Lwavalwa ucango
Isibane
Sikhanyisa ngexesha lobumnyama
Sikhokela salathisa indlela
Sinikithemba kumhabi olahlekileyo
Sinik’amandla kulowo utyhafileyo
Siphungul’umthwalo kosindekayo
Selul’imikhinqi kongcilezayo
Sithulul’umonde kosilelayo
Abonakal’enyosholozela ngakhona
Ndingalifanisa nan’ixabiso lakho
Ndingabulinganisa ngan’ubunzima bakho
Kub’usisithokothoko selangatye
Awunasiqalo awunasiphelo
Unyana wothuthu
Mhla wabuya lwatywatywushwuhadi
Mhla wakhululeka sagqajuzw’isigodlo
Mhla waphuma lwambokrw’igubu
Kub’akukho mlinganiselo wemincili!!
Le mini yabibekiwe kwantlandlolo
Le mini yasikelelwa ngooKhokho
Ewe kalok’ubunzima babungcamla phambilini
Badlula benesingqala bekrunekile
Bathini na kamb’abo babesithi, ‘Unotshe’!!
Batshone phin’abo babelawula ngesitshetshe
Baphin’oohlohlezabo noontshangase
Kanti basekhwoocwethe kodwa bazakuncama!
Ibingubani n’ongamisivili lomzabalazo
Ibingubani n’ongam’endleleni yobulunga
Ingubani n’onokuxin’inkululeko
Kub’eligada lelethu mlinganis’omnye
Inkohlakalo
Yint’emtsh’umnt’oyikeke kub’umith’ikratshi
Yint’emtsh’oyiqulethey’abenesithinz’oswel’ubuntu
Yint’emtsh’oyifumbethey’abengxathu kubuhlal’esangene
Imtshwangazinzi kub’uThando lwalahleka
Ishiy’izigede kub’ayithuthuzeli
Ishiy’iinkedama kub’ayifuni zihlobo
Iyabaphethuphethula babezintsalu
Kub’aphikhoyo uXolo lelenkukhu
Ungamv’umniniy’ebhavumla equleth’inzondo
Umv’evungam’esifa ngumvayedwa
Mbon’ebhokod’ejijek’amaxhaga
Ibintliziywimkhaphel’ithe mohlo ngumgquba
Ungabolekwa banina phu! unuka nje?
Unganqwenelelwa mntwakabani ungakhi nje?
Ungaphiw’ovelaphi na ungelokhaya nje?
Kuba aph’ukhoyo ngoqulukubhode nezijwili
Babona ntoni kuwe ungelokroti nje?
Bakhohliswa yintoni kuwe ungenaluyolo nje?
Bafunda ntoni kuwe ungalungisi nje?
Yini le! Ndifung’uMa usezakubhaqwa!
phezulu
|