LitNet is ’n onafhanklike joernaal op die Internet, en word as gesamentlike onderneming deur Ligitprops 3042 BK en Media24 bedryf.
André P Brink vang die koeëls met sy tande
Zani Botes
Jy het onlangs ’n Afrika-besoek afgelê. Waar was jy oral en wat was
jou ervarings?
Ek was in Bamako, Mali, vir ’n week lange kongres van skrywers uit
Franssprekende Afrika (plus Franse gebiede soos Martinique, Guadeloupe,
Haiti en dies meer). Oorweldig deur hitte, vlieë, muskiete, stof - en
ongelooflike hartlikheid en menslikheid. ’n Herontdekking van die
onuitroeibaarheid van die MENS in Afrika. (En pragtige mense boonop, mans
en vroue, met gesigte soos maskers uit ebbehout gesny.) Dit was ontroerend om te sien hoe, te midde van al die geweld en misère en ellende van Afrika, mense in hul derhonderde aanstroom - baie van hulle kinders - om te hoor hoe daar oor LETTERKUNDE gepraat word. ’n Absolute honger na boeke en lees. (Ek moes vragte boeke agterna stuur om in ’n paar van die hongerkrampe te help voorsien.)
In watter tale het Anderkant die Stilte al verskyn? Wat lê nog voor
vir die boek?
Tot dusver, behalwe natuurlik Afrikaans en Engels, in Nederlands, Frans,
Italiaans, Noors, Deens, Sweeds, Fins, Grieks, met nog sowat tien ander tale in die pyplyn. (Net nie Duits nie! Merkwaardig genoeg vind die Duitsers dit te “wreed”. Haha.) Sprake van verfilming, maar dis ’n ding waaraan ek nie glo
voordat ek dit op doek sien nie. En in ’n paar lande (dié keer sluit dit
wel Duitsland in) word konferensies rondom die boek gereël om Duitse koloniale geskiedenis te bespreek.
Gerugte wil dit hê dat ’n nuwe roman eersdaags verskyn. Is die titel
al bekend en wat is die tema?
Ja, ek probeer my ritme volhou van ’n boek al om die twee jaar. Dié een
heet Voor ek vergeet - oor ’n ou skrywer van tagtig wat sy lang lewe (oor die grootste gedeelte van die 20ste eeu) oorvertel in terme van al die vroue (reëel en fiktief) wat hom gehelp het om mens te word. So die moderne geskiedenis van Suid-Afrika, vanaf die Groot Droogte tot by Thabo Mbeki, word opnuut beleef via verhoudinge met vroue.
Is jy nog betrokke by die Universiteit van Kaapstad?
Ja, ek is al ’n paar jaar amptelik afgetree, maar gee nog klas onder
kontrak, en werk met tesisse, en veral met Skeppende Skryfwerk.
Wanneer gaan jy jou finaal toewy aan slegs jou skryfwerk?
Weet nie. Ek is te lief vir albei tande in my vurk.
Hoe sien die Sestiger die literêre ontwikkelinge in Suid-Afrika in
die 21ste eeu?
Vir my lyk dit of ons in ’n bloeityd is. ’n Soort innerlike bevryding het
plaasgevind, in Afrikaanse én Engelse skrywers - daar is niks onder die son wat nie ondersoek word nie. Ek sou net graag meer swart skrywers ook in die woelende kolk wil sien - maar daar is wel opwindende nuwe stemme aan die opklink.
Watter resente internasionale romans sou jy vir lesers aanbeveel, en
hoekom?
Bernard Schlink se The Reader, oor die ingehoue en ekonomiese wyse waarop dit ’n private verhaal met magtige historiese en sosiale implikasies
vertel. Umberto Eco se Baudolino, wat weer dié skrywer se vermoë bevestig om groot historiese en filosofiese vraagstukke in ’n storie vas te vat wat jou met sy vaart en vindingrykgheid boei. Cervantes se tydlose Don Quixote, wat pas in ’n opwindende nuwe vertaling in Engels verskyn het - nog steeds die grootste roman van alle tye.
Benader jy nou jou skryfwerk anders as 30 jaar gelede?
Dis nog altyd net so moeilik en veeleisend (indien nie méér nie); maar die
plesier daaraan verbonde is nog net so groot. Elke keer as ek voor ’n nuwe
boek inskuif, is dit asof ek vir die eerste keer skryf.
Wat is vir jou die hoogtepunte in jou loopbaan?
Verskillendes, om verskillende redes. Lobola vir die lewe, omdat dit my
eerste deurbraak was. Kennis van die aand - nie oor die bohaai daaroor
nie, maar omdat ek daarin vir die eerste keer probeer slaags raak het met MY tyd en MY land. Houd-den-bek, omdat die vertelproses deur dertig verskillende stemme my tot die uiterste getakseer het. Die kreef raak gewoond daaraan, omdat soveel wat in die boek vertel word, waar geword het terwyl ek aan die skryf was. Sandkastele, omdat die oorvertel van die geskiedenis deur die lewens van nege vroue my op ’n nuwe manier na die wêreld leer kyk het. En rondom die skryfwerk self: my eerste ontmoeting en gesprek met Jacques Derrida in Parys, baie jare gelede. ’n Oggend by Mandela vier jaar gelede. Die geboorte van my dogter. ’n Besoek aan Camus se graf in Lourmarins in Provence. Te veel om op te noem ...
Waarheen was jou interessantste reis nog ooit?
Bokant die Noordpoolsirkel in Lapland. Of dalk die trek na Dakar in 1987 om die ANC-in-ballingskap te ontmoet ...? Of Chili, saam met Ariel Dorfman ...?
Moeilik om te kies.
En miskien is die heel interessantste reis van almal nog steeds dié van mens tot mens.
LitNet: 23 Maart 2004
Wil jy reageer op hierdie artikel? Stuur kommentaar na webvoet@litnet.co.za
om die gesprek verder te voer op SêNet, ons interaktiewe meningsruimte.
